Hịch tướng sĩ là một áng văn kinh điển thuộc thể loại văn chính luận quân sự trong chương trình Ngữ văn lớp 8. Tác phẩm này do Trần Quốc Tuấn (tức Hưng Đạo Vương) sáng tác vào thời kỳ chuẩn bị chống quân Nguyên Mông lần thứ ba (1288). Đây là bản tuyên ngôn quân sự, thể hiện tình yêu nước nồng nàn và tinh thần quyết chiến quyết thắng của vị tướng tài ba. Bài viết này sẽ cung cấp cho các học sinh lớp 8 những mẫu tóm tắt hịch tướng sĩ ngắn gọn, súc tích và đa dạng về phong cách, giúp các em nắm bắt nội dung cơ bản của tác phẩm một cách hiệu quả.
Tóm tắt hịch tướng sĩ theo phong cách ngắn gọn
🌟 Tóm tắt Hịch tướng sĩ theo phong cách chuẩn SGK
Mẫu 1. Bài “Hịch tướng sĩ” là lời kêu gọi của Trần Quốc Tuấn gửi đến các tướng sĩ, nhằm nhấn mạnh tinh thần yêu nước, ý chí quyết chiến với giặc Nguyên. Tác phẩm khuyên răn, động viên binh sĩ học tập binh thư, rèn luyện võ nghệ để bảo vệ đất nước.
Mẫu 2.“Hịch tướng sĩ” là áng văn chính luận đặc sắc của Trần Quốc Tuấn, viết nhằm thức tỉnh lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm và sự chuẩn bị chiến đấu của các tướng sĩ trước họa xâm lăng. Bài hịch giàu cảm xúc, lập luận chặt chẽ, thể hiện tấm lòng vì dân vì nước của tác giả.
Mẫu 3.Tác phẩm là lời hiệu triệu cảm động gửi đến tướng sĩ, thể hiện sự lo lắng của Trần Quốc Tuấn trước họa ngoại xâm. Ông nhấn mạnh đến lòng trung quân ái quốc, ý thức trách nhiệm và tinh thần học tập binh pháp, chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu.
✍️ Tóm tắt Hịch tướng sĩ theo phong cách văn học
Mẫu 1.Giữa lúc giặc Nguyên lăm le xâm lược, Trần Quốc Tuấn viết “Hịch tướng sĩ” như lời thức tỉnh những trái tim đang ngủ quên. Ông dùng lẽ phải, tình nghĩa và cả lòng yêu nước cháy bỏng để lay động tinh thần chiến đấu của quân dân.
Mẫu 2.“Hịch tướng sĩ” là tiếng nói lương tri và tâm huyết của một vị tướng yêu nước. Tác phẩm vừa là lời kêu gọi, vừa là bản cáo trạng đanh thép về sự chủ quan, vô cảm của quân lính trước hiểm họa mất nước.
Mẫu 3.Bằng giọng điệu tha thiết và đanh thép, Trần Quốc Tuấn viết nên một bản hịch giàu tính nhân văn. Ông không chỉ kêu gọi chiến đấu mà còn truyền lửa yêu nước, biến lời văn thành khí phách hào hùng.
⚔️ Tóm tắt theo phong cách nghị luận – phân tích
Mẫu 1.Bài hịch là tác phẩm tiêu biểu cho nghệ thuật văn chính luận thời Trần. Tác giả đã kết hợp lập luận sắc bén, dẫn chứng thuyết phục và cảm xúc chân thành để kêu gọi toàn quân nêu cao tinh thần cảnh giác, ý chí luyện tập bảo vệ đất nước.
Mẫu 2.“Hịch tướng sĩ” không chỉ là lời kêu gọi chiến đấu mà còn là một bài học đạo đức và trách nhiệm. Trần Quốc Tuấn đưa ra lý lẽ về lòng trung quân, nhắc đến công ơn vua tôi, rồi mới phê phán, kêu gọi toàn quân hành động.
Mẫu 3.Tác phẩm khéo léo đan xen các phương thức biểu đạt như tự sự, biểu cảm và nghị luận để tạo nên sức thuyết phục mạnh mẽ. Qua đó, Trần Quốc Tuấn cho thấy ông không chỉ là một vị tướng tài mà còn là một nhà tư tưởng lớn.
💡 Tóm tắt theo phong cách sáng tạo – hiện đại
Mẫu 1.Nếu ví quân đội là một đội bóng, thì Trần Quốc Tuấn chính là huấn luyện viên trưởng. “Hịch tướng sĩ” chính là bản chiến lược – nhắc nhở các “cầu thủ” phải tập luyện, đoàn kết và sẵn sàng chiến thắng mọi đối thủ.
Mẫu 2.Trần Quốc Tuấn như đang “livestream” cổ vũ anh em tướng sĩ: “Tôi lo từng bữa ăn, giấc ngủ cho các anh. Giặc sắp đến rồi! Đừng mê gái, mê rượu nữa! Mau học binh thư, tập võ mà giữ nước!”
Mẫu 3.Bằng ngôn ngữ thuyết phục và lòng yêu nước mãnh liệt, Trần Quốc Tuấn đã biến “Hịch tướng sĩ” thành bài phát biểu truyền cảm hứng bậc nhất lịch sử Việt Nam – đánh thức lương tâm, lòng tự hào và ý chí chiến đấu của cả dân tộc.
Một số cách tóm tắt Hịch tướng sĩ khác
1.Tinh gọn cốt lõi
Hịch tướng sĩ được Trần Hưng Đạo viết năm 1285, khi quân Nguyên Mông chuẩn bị xâm lược nước ta lần thứ ba. Tác phẩm có thể chia làm ba phần chính:
- Phần 1: Trần Hưng Đạo nêu lên hiểm họa xâm lược của giặc Nguyên Mông, khẳng định quyết tâm chiến đấu đến cùng và kêu gọi tướng sĩ cùng chung ý chí.
- Phần 2: Ông phân tích rõ tội ác tày trời của giặc Nguyên, đồng thời vạch trần bản chất hèn nhát, đớn hèn của bọn tướng sĩ không có tinh thần chiến đấu.
- Phần 3: Trần Hưng Đạo đưa ra lời hiệu triệu mạnh mẽ, kêu gọi tướng sĩ phải đoàn kết một lòng, quyết tâm đánh giặc, lập công với đất nước.
Hịch tướng sĩ thể hiện lòng yêu nước, ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm và tài năng quân sự xuất chúng của Trần Hưng Đạo, góp phần quan trọng vào chiến thắng vẻ vang của quân dân Đại Việt.
2.Tập trung điểm nhấn
Hịch tướng sĩ là bản tuyên ngôn quân sự đanh thép của Trần Hưng Đạo, nhằm thức tỉnh tinh thần chiến đấu của các tướng sĩ trước hiểm họa xâm lược từ phương Bắc. Tác phẩm bắt đầu bằng việc Trần Hưng Đạo bày tỏ quyết tâm chiến đấu cá nhân: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa” trước nỗi nhục mất nước.
Tiếp đó, tác giả lên án mạnh mẽ tội ác của giặc Nguyên Mông: “Đè nén người trong cõi” và “vét sạch của kho”. Đồng thời, ông cũng phê phán gay gắt những kẻ hèn nhát: “Ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thân chịu quốc sỉ mà không biết thẹn”.
Cuối cùng, Trần Hưng Đạo kêu gọi tướng sĩ đồng lòng quyết chiến: “Các ngươi phải cùng một lòng chung sức […] để tên tuổi ghi vào sử xanh”, thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn và quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc.
3.Mạch lạc rõ ràng
Hịch tướng sĩ là tác phẩm chính luận quân sự xuất sắc của Trần Hưng Đạo, được viết trước thềm cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ ba. Bài hịch có cấu trúc chặt chẽ với ba phần rõ ràng:
- Mở đầu: Trần Hưng Đạo bày tỏ nỗi đau và quyết tâm cá nhân trước hiểm họa giặc ngoại xâm, đồng thời khẳng định vai trò trách nhiệm của mình và các tướng sĩ trong việc bảo vệ đất nước.
- Thân bài: Tác giả vạch trần tội ác tày trời của giặc Nguyên Mông, phê phán mạnh mẽ thái độ hèn nhát, vô trách nhiệm của một bộ phận tướng sĩ. Qua đó, ông thể hiện tình yêu nước sâu sắc và lòng căm thù giặc mãnh liệt.
- Kết bài: Trần Hưng Đạo kêu gọi các tướng sĩ đoàn kết một lòng, quyết tâm chiến đấu để “cùng hưởng phú quý” và lưu danh muôn đời.
Tác phẩm sử dụng ngôn ngữ đanh thép, giàu tính nghệ thuật với nhiều biện pháp tu từ như so sánh, đối lập, câu hỏi tu từ… nhằm khơi dậy lòng yêu nước và ý chí chiến đấu của tướng sĩ.
4.Phân tích tư tưởng yêu nước
Hịch tướng sĩ của Trần Hưng Đạo là tác phẩm thấm đẫm tư tưởng yêu nước và tinh thần dân tộc sâu sắc. Mở đầu bài hịch, tác giả bộc lộ nỗi đau đứt ruột khi nghĩ đến hiểm họa mất nước: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa”. Đây không chỉ là nỗi đau cá nhân mà còn là trách nhiệm của một vị tướng đối với vận mệnh quốc gia.
Tư tưởng yêu nước còn được thể hiện qua việc Trần Hưng Đạo phơi bày tội ác của giặc Nguyên Mông: “Tàn hại dân ta”, “đè nén người trong cõi”, “vét sạch của kho”. Qua đó, ông thức tỉnh lòng tự tôn dân tộc và khơi dậy tinh thần đấu tranh của tướng sĩ.
Đỉnh cao của tư tưởng yêu nước là lời hiệu triệu hùng hồn ở phần cuối: “Đem tấm lòng trung hiếu báo đền nước nhà”, “để tên tuổi ghi vào sử xanh”. Tác phẩm khẳng định rằng, yêu nước là gắn liền với hành động cụ thể – chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.
5.Phân tích tư tưởng nhân văn
Hịch tướng sĩ không chỉ là lời kêu gọi chiến đấu mà còn chứa đựng tư tưởng nhân văn sâu sắc của Trần Hưng Đạo. Trước hết, đó là lòng thương dân khi ông đau đớn trước cảnh “Lưỡi dao nung đỏ đâm vào da thịt” và “Dân ta phải chịu nỗi khổ trăm đường” dưới ách đô hộ của giặc.
Tư tưởng nhân văn còn thể hiện qua việc Trần Hưng Đạo đề cao phẩm giá con người, đặc biệt là khí tiết của người chiến sĩ. Ông phê phán gay gắt những kẻ “Ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thân chịu quốc sỉ mà không biết thẹn”, qua đó khẳng định giá trị của lòng tự trọng và khí tiết.
Đặc biệt, tư tưởng nhân văn còn thể hiện ở lời hứa “cùng hưởng phú quý” và “cùng chịu bần tiện” của Trần Hưng Đạo với tướng sĩ. Điều này cho thấy sự tôn trọng, bình đẳng và gắn bó giữa người chỉ huy với binh lính, tạo nên sức mạnh đoàn kết để chiến thắng kẻ thù.
6.Phân tích nghệ thuật hùng biện
Hịch tướng sĩ là kiệt tác về nghệ thuật hùng biện quân sự của Trần Hưng Đạo. Tác phẩm sử dụng ngôn ngữ đanh thép, giàu hình ảnh và biện pháp tu từ để thuyết phục người đọc.
Nghệ thuật hùng biện thể hiện qua việc sử dụng các câu hỏi tu từ liên tiếp: “Các ngươi ở cùng ta… sao không biết lo liệu?”, “Sao không biết thẹn?”, “Sao không biết tức?”. Những câu hỏi này không cần câu trả lời nhưng có sức mạnh thức tỉnh lương tâm và trách nhiệm của tướng sĩ.
Trần Hưng Đạo còn sử dụng nghệ thuật đối lập để làm nổi bật tư tưởng: đối lập giữa lòng yêu nước với thái độ hèn nhát, giữa vinh quang với nhục nhã. Đặc biệt, hình ảnh so sánh “thân làm tướng phải hăng hái để giữ gìn xã tắc, phải đem gan ruột đền đáp tổ tông” đã tạo nên sức lay động mạnh mẽ.
Cuối cùng, lời hiệu triệu “Các ngươi phải cùng một lòng chung sức” kết hợp với lời hứa “cùng hưởng phú quý” đã tạo nên sức mạnh thuyết phục to lớn, khiến tác phẩm trở thành bản hùng ca về tinh thần yêu nước và ý chí chiến đấu.
7.Phong cách so sánh lịch sử
Hịch tướng sĩ của Trần Hưng Đạo là tác phẩm văn học lịch sử đặc biệt, có thể đặt trong mối tương quan với các tác phẩm quân sự nổi tiếng khác trong lịch sử Việt Nam và thế giới.
So với “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi (thế kỷ XV), Hịch tướng sĩ có điểm tương đồng là đều thể hiện lòng yêu nước, tinh thần độc lập dân tộc. Tuy nhiên, nếu Bình Ngô đại cáo được viết sau chiến thắng để tuyên bố độc lập và khẳng định chủ quyền, thì Hịch tướng sĩ được viết trước cuộc chiến với mục đích động viên, cổ vũ tinh thần chiến đấu.
Đặt trong bối cảnh văn học quân sự thế giới, Hịch tướng sĩ có thể so sánh với “Diễn văn Gettysburg” của Abraham Lincoln hay các bài diễn văn của Winston Churchill trong Thế chiến II. Điểm chung là đều sử dụng ngôn ngữ đanh thép, giàu sức thuyết phục để động viên tinh thần chiến đấu. Tuy nhiên, Hịch tướng sĩ mang đậm bản sắc văn hóa phương Đông với việc đề cao lòng trung quân, hiếu nước và tinh thần trách nhiệm.
Xét trong tiến trình lịch sử Việt Nam, Hịch tướng sĩ đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị tinh thần cho cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ ba, góp phần vào chiến thắng vẻ vang trên sông Bạch Đằng năm 1288. Tác phẩm không chỉ có giá trị trong thời đại Trần mà còn để lại bài học quý giá về tinh thần yêu nước và nghệ thuật lãnh đạo cho các thế hệ sau.
Kết luận
Qua việc tìm hiểu và tóm tắt “Hịch tướng sĩ”, chúng ta không chỉ cảm nhận được lòng yêu nước mãnh liệt của Trần Quốc Tuấn mà còn thấu hiểu được tinh thần quyết chiến quyết thắng của dân tộc ta trong lịch sử. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những kiến thức bổ ích và khơi dậy niềm tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc.
