Soạn bài Cô bé bán diêm của An-đéc-xen

1. Tóm tắt nội dung bài Cô bé bán diêm

• Hoàn cảnh em bé bán diêm bất hạnh trong tác phẩm. Những cảm thương sâu sắc đối với cô bé bán diêm
• Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng, tình tiết diễn biến của truyện hợp lí.

2. Hướng dẫn học bài

Câu 1: Hãy xác định ba phần của văn bản này nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu để có thể chia phần thứ hai (phần trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn?

• Có thể chia văn bản này thành ba phần:
  • Phần thứ nhất (từ đầu đến “những lời mắng nhiếc chửi rủa”): Hoàn cảnh của cô bé bán diêm.
  • Phần thứ hai (phần trọng tâm, tiếp đến “đã về chÀu Thượng đế”): Các lần quẹt diêm và những mộng tưởng.
  • Phần thứ ba (còn lại): Cái chết thương tâm của em bé.
• Phần thứ hai là phần quan trọng nhất, dựa vào một chi tiết cô bé quẹt những que diêm để sưởi ta có thể chia phần này ra bốn đoạn nhỏ:
  • Cảnh hiện lên trong que diêm thứ nhất.
  • Cảnh hiện lôn trong que diêm thứ hai.
  • Cảnh hiện lôn trong que diêm thứ ba.
  • Cảnh hiện lên trong que diêm thứ tư.

Câu 2: Qua phần đầu, chúng ta được biết gì về gia cảnh của nhân vật cô bé bán diêm và thời gian, không gian xảy ra câu chuyện? Liệt kê những hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau) được nhà văn sử dụng trong phần này nhắm khắc họa nỗi khổ cực của cô bé.

• Qua phần đầu, ta thấy gia cảnh của nhân vật cô bé bán diêm
  • Bà nội mất, gia sản tiêu tán.
  • Nơi gia đình em đang sống là một xó tối tăm và những lời mắng nhiếc, chửi rủa, cha con em ở trên cái gác sát mái, gió thổi rít vào trong  nhà.
  • Cảnh bán diêm của cô bé.
• Thời gian: đêm giao thừa mọi người ở trong nhà quây quần đoàn  tụ.
• Không gian: ở trong mọi nhà đều rực sáng ánh đèn và sực nức mùi ngỗng quay, ngoài đường trời rét mướt cô bé bán diêm đầu trần chân đất, bụng đói dò dẫm trong bóng tối, đôi tay cứng đờ.
• Tình cảnh: em không thể về nhà vì chưa bán được bao diêm nào và chưa có ai bố thí cho em xu nào đem về nên nhất định cha em sẽ đánh em.

⇒ Hoàn cảnh thật đáng thương, tội nghiệp, sự tương phản dữ dội giữa một em bé bơ vơ, cỏi cút đói rách trong đêm giao thừa và không khí ấm cúng của mọi người trong đêm giao thừa, chính vì vậy mà càng đáng thương hơn, xót lòng  hơn.

Câu 3: Chứng minh rằng những mộng tưởng của cô bé qua các lần quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi) diễn ra theo thứ tự hợp lí. Trong số các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là mộng tưởng?

• Trong số các mộng tưởng ấy, những điều gắn với thực tế là lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en. Những điều thuần tuý chỉ là mộng tưởng là ngỗng quay nhảy ra khỏi đĩa, mang cả dao ăn, phuốc sét cắm trên lưng tiến về phía em bé, bà em đang mỉm cười với em, bà cụ cầm lấy tay em, hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi…

Câu 4: Phát biểu những cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng

•  Cảm nghĩ của em: Các em có thể viết theo suy nghĩ, tình cảm và cách nhìn của mình về câu chuyện Cô bé bán diêm, dưới đây là một gợi ý:
  • Em bé trong truyện thật tội nghiệp. Chi có bà và mẹ là những người yêu thương em thì đã mất. Em phải sống với người cha vì nghèo khổ mà dối xử với em thiếu tình thương. Người đời cũng đối xử với em quá lạnh lùng: khách qua đường chẳng ai đoái hoài dến lời chào hàng của em nên em chẳng bán được bao diêm nào; những người nhìn thấy thi thể em chết vì lạnh cóng và đói vào sáng ngày mồng một tết cũng chỉ với một thái độ thờ ơ. Trong cái xã hội thiếu tình thương ấy, nhà văn An-đéc-xen đã tỏ lòng thông cảm, thương yêu đối với em bé bất hạnh qua câu chuyện đầy cảm động của mình. Chính tình thương yêu ấy đã khiến nhà văn miêu tả thi thể em với đôi má hổng và đôi môi mỉm cười, đồng thời hình dung ra cảnh huy hoàng hai bà cháu bay lên trời để đón những niềm vui đầu năm. Truyện cỏ bé bán diêm gợi lên cho chúng ta niềm cảm thông và nỗi xót xa cho những kiếp người nghèo khổ.

Bài học liên quan: