Đàn ghi ta của Lô-ga của Thanh Thảo là bài thơ về niềm tin vào sức mạnh của nghệ thuật và khát vọng tự do. Qua hình ảnh cây đàn ghi-ta, tác giả đã gửi gắm những thông điệp sâu sắc về cuộc sống và con người. Hãy cùng khám phá những giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm này qua bài soạn văn ngắn gọn nhất theo chương trình Kết nối tri thức sau đây.
Trước khi đọc
Câu 1 trang 48 SGK Ngữ văn 12 Tập 1
Sứ mệnh cao cả của người nghệ sĩ là phản ánh chân thực cuộc sống, khơi dậy cảm xúc và truyền tải những giá trị nhân văn đến con người. Nghệ thuật không chỉ là cái đẹp mà còn là tiếng nói của thời đại, giúp con người hiểu hơn về bản thân và thế giới xung quanh.
Một câu danh ngôn nói về điều này:
“Nghệ thuật là ánh trăng lừa dối, nhưng cũng là sự thật vĩnh cửu của tâm hồn.” – Nam Cao.
Câu nói này nhấn mạnh rằng nghệ thuật có thể mang tính ước lệ, nhưng nó luôn phản ánh những giá trị chân thực nhất của con người và cuộc đời.
Câu 2 trang 48 Ngữ văn 12 Tập 1
Tây Ban Nha là một quốc gia thuộc khu vực Nam Âu, nổi tiếng với nền văn hóa đa dạng và lịch sử lâu đời. Đây là quê hương của nhiều công trình kiến trúc vĩ đại, các danh họa nổi tiếng như Pablo Picasso và Salvador Dalí, cũng như điệu nhảy Flamenco đầy sôi động.
Những nét văn hóa đặc trưng của Tây Ban Nha gồm:
- Lễ hội truyền thống: Tây Ban Nha có nhiều lễ hội đặc sắc như La Tomatina (lễ hội ném cà chua) và San Fermín (lễ hội chạy đua với bò tót).
- Ẩm thực phong phú: Các món ăn nổi tiếng như Paella (cơm thập cẩm), Tapas (món ăn nhẹ), và Jamón (thịt muối) thể hiện rõ nét ẩm thực đặc trưng của đất nước này.
- Bóng đá: Tây Ban Nha có những câu lạc bộ bóng đá hàng đầu thế giới như Real Madrid và Barcelona, đóng góp to lớn cho nền bóng đá thế giới.
Đọc văn bản
1. Lời đề từ gợi điều gì về người nghệ sĩ Lor-ca?
Lời đề từ thể hiện khát vọng mãnh liệt của Lor-ca trong hành trình sáng tạo nghệ thuật. Ông luôn theo đuổi lý tưởng nghệ thuật với niềm đam mê và sự cống hiến trọn đời.
2. Chú ý đến nhạc tính của dòng thơ miêu tả tiếng đàn.
Cụm từ “li-la li-la li-la” là hiện tượng láy âm, tái hiện âm thanh của tiếng đàn ghi ta, mang lại cảm giác ngân vang và ám ảnh.
3. Hình ảnh “áo choàng” được lặp lại trong đoạn thơ thứ hai mang ý nghĩa gì?
Chi tiết “áo choàng” xuất hiện như một hình tượng gợi lên cái chết bi thảm của Lor-ca. Nó không chỉ thể hiện sự mất mát mà còn gợi lên sự tàn bạo và đau đớn mà ông phải chịu đựng.
4. Những hình ảnh mang tính biểu tượng gợi lên cảm nhận gì về tiếng đàn?
“Tiếng ghi ta lá xanh biết mấy
Tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
Tiếng ghi ta ròng ròng
Máu chảy”
Những hình ảnh này tượng trưng cho nỗi đau đớn, sự uất nghẹn và cái chết đầy bi thương của Lor-ca. Sự kết hợp giữa biểu tượng trừu tượng (“lá xanh”, “bọt nước vỡ tan”) và hiện thực đau đớn (“máu chảy ròng ròng”) đã khắc họa thành công sự mất mát to lớn và bi kịch của người nghệ sĩ tài hoa.
5. Hình dung về cái chết và sự bất tử của Lor-ca
“Đường chỉ tay đã đứt” → Hình ảnh gợi lên sự tiên đoán về cái chết, như một định mệnh không thể tránh khỏi.
“Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc” → Hình ảnh mang tính biểu tượng, thể hiện sự giải thoát của Lor-ca khỏi trần thế, nhưng tâm hồn ông vẫn hòa vào nghệ thuật. Điều này khẳng định rằng tình yêu nghệ thuật của Lor-ca sẽ mãi trường tồn.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 50 SGK Văn 12 Tập 1
Mạch cảm xúc của bài thơ là sự tiếc thương, xót xa trước sự ra đi bi thảm của Lor-ca. Đồng thời, đó cũng là tiếng nói đồng cảm, tri âm của Thanh Thảo với một tâm hồn nghệ sĩ luôn hết mình vì nghệ thuật và tự do.
Câu 2 trang 50 SGK Ngữ văn 12 – Tập 1
Nhạc tính: Được thể hiện qua điệp âm “li-la li-la li-la” xuất hiện ở cả đầu và cuối bài thơ, tạo nên sự ngân vang như một bản nhạc giàu cảm xúc, gợi liên tưởng đến tiếng đàn ghi-ta của Lor-ca.
Giọng điệu: Tha thiết, sâu lắng nhưng cũng đầy xót thương, thể hiện sự tiếc nuối trước số phận bi kịch của người nghệ sĩ tài hoa.
Câu 3 trang 50 SGK Văn 12 Tập 1
Trong hai khổ thơ đầu, Lor-ca hiện lên như một người nghệ sĩ phóng khoáng, mang khát vọng đổi mới nghệ thuật, đồng thời là một người chiến sĩ dũng cảm dám đối mặt với thời cuộc.
Những chi tiết thể hiện mối liên hệ giữa Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:
“Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt” → Hình ảnh ẩn dụ vừa gợi đến đấu trường bò tót, vừa thể hiện sự dữ dội, căng thẳng của bối cảnh chính trị lúc bấy giờ.
Lor-ca không chỉ là một nghệ sĩ mà còn là người mang sứ mệnh lớn lao với quê hương, đấu tranh cho tự do và cách tân nghệ thuật.
Câu 4 trang 50 Ngữ văn 12 Tập 1
a, Chỉ ra và phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ được tác giả sử dụng khi miêu tả tiếng đàn.
Hình ảnh “li-la li-la li-la…” sử dụng biện pháp láy âm, tái hiện âm thanh vang vọng của tiếng đàn ghi-ta, đồng thời tạo nhạc tính đặc trưng cho bài thơ.
b, Nêu ý nghĩa của những hình ảnh mang tính biểu tượng trong hai đoạn thơ.
“Tiếng ghi-ta ròng ròng máu chảy” → Gợi lên cái chết bi thương của Lor-ca, thể hiện sự đàn áp dã man của kẻ thù đối với một nghệ sĩ yêu tự do.
“Không ai chôn cất tiếng đàn” → Biểu tượng cho giá trị nghệ thuật bất diệt, tiếng đàn của Lor-ca vẫn tiếp tục vang vọng, không thể bị vùi lấp hay lãng quên.
Câu 5 trang 50 Ngữ văn 12 Tập 1 – sách mới
Lor-ca ra đi, nhưng “tiếng đàn” của ông chính là biểu tượng cho nghệ thuật và tinh thần đấu tranh vì tự do. Nó không thể bị chôn vùi bởi bạo lực, cũng không bị lãng quên bởi người dân Tây Ban Nha.
“Tiếng đàn như cỏ mọc hoang” → Gợi sức sống mãnh liệt của nghệ thuật, dù bị chà đạp vẫn vươn lên bền bỉ, thể hiện sự bất tử của người nghệ sĩ.
Câu hát “li-la li-la li-la…” vang lên lần cuối, khép lại bài thơ trong sự tiếc nuối và dư âm đầy ám ảnh, để lại trong lòng người đọc nỗi xót xa và cảm xúc trân trọng đối với Lor-ca – một nghệ sĩ tài hoa bạc mệnh.
Câu 6 trang 50 SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – KNTT
Yếu tố tượng trưng: Nhan đề “Đàn ghi-ta của Lor-ca” không chỉ đơn thuần nhắc đến nhạc cụ mà còn là biểu tượng cho cuộc đời, tài năng và tinh thần tự do của Lor-ca – người nghệ sĩ vĩ đại của Tây Ban Nha. Tiếng đàn ấy đại diện cho nghệ thuật và khát vọng cách tân, sáng tạo.
Yếu tố siêu thực: Hình ảnh Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi-ta màu bạc hay tiếng ghi-ta ròng ròng máu chảy là những chi tiết mang tính siêu thực, giúp diễn tả cái chết đầy bi tráng của Lor-ca và sự bất tử của nghệ thuật. Nghệ thuật của ông không bị chôn vùi mà vẫn tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ.
Tác dụng: Những yếu tố này giúp bài thơ vượt ra khỏi sự miêu tả thông thường, tạo nên không gian nghệ thuật giàu chất triết lý và cảm xúc. Chúng không chỉ khắc họa số phận bi thương của Lor-ca mà còn làm nổi bật tinh thần bất diệt của nghệ thuật, tạo nên dư âm ám ảnh trong lòng người đọc.
Câu 7 trang 50 Ngữ văn 12 Tập 1 – kết nối tri thức
Nghệ thuật có sức mạnh to lớn trong việc lay động cảm xúc, truyền tải tư tưởng và ghi dấu ấn lịch sử. Một tác phẩm nghệ thuật không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn giúp con người hiểu sâu sắc hơn về cuộc sống, nhân sinh và các giá trị nhân văn.
Tác phẩm “Đàn ghi-ta của Lor-ca” cho thấy nghệ thuật không chỉ là niềm đam mê mà còn là tiếng nói mạnh mẽ chống lại áp bức, bất công. Dù người nghệ sĩ có thể ra đi, nhưng nghệ thuật mà họ để lại vẫn sống mãi, truyền cảm hứng cho các thế hệ sau. Nghệ thuật chính là sợi dây kết nối tâm hồn con người, giúp lưu giữ những giá trị đẹp đẽ của cuộc sống.
Kết nối đọc – viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về một nét đặc sắc trong hình thức biểu đạt của bài thơ.
Một trong những nét đặc sắc trong hình thức biểu đạt của bài thơ chính là vần điệu và nhịp điệu hài hòa, giúp tạo nên sự uyển chuyển, mềm mại trong từng câu chữ. Vần thơ có thể là vần liền, vần cách hay vần ôm, tất cả đều góp phần tạo nên âm hưởng độc đáo, dễ ghi nhớ và gợi cảm xúc mạnh mẽ.
Bên cạnh đó, hình ảnh giàu sức gợi cũng là yếu tố quan trọng trong biểu đạt thơ ca. Nhà thơ thường sử dụng biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa để tạo ra những hình ảnh sinh động, làm sâu sắc thêm ý nghĩa của bài thơ.
Ngoài ra, cấu trúc ngôn ngữ ngắn gọn nhưng hàm súc, mỗi từ, mỗi câu đều được chọn lọc kỹ lưỡng để truyền tải cảm xúc và ý tưởng trọn vẹn. Nhờ vậy, thơ không chỉ là một hình thức nghệ thuật ngôn từ mà còn là phương tiện biểu đạt tâm hồn, tư tưởng sâu sắc của tác giả.
Với bài soạn Đàn ghi ta của Lorca ngắn nhất trên đây, hy vọng chúng ta sẽ có một buổi học thành công, cùng nhau khám phá và rung cảm trước vẻ đẹp nghệ thuật độc đáo và ý nghĩa nhân văn sâu sắc của một trong những bài thơ tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại.
