Ước mơ là ngọn đèn soi sáng con đường chúng ta bước đi, là động lực giúp mỗi người không ngừng vươn lên trong cuộc sống. Tôi có một ước mơ không chỉ truyền tải thông điệp về khát vọng và niềm tin, mà còn khơi dậy ý chí mạnh mẽ trong mỗi con người. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng soạn bài Tôi có một ước mơ Kết nối tri thức, giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về nội dung, ý nghĩa và bài học rút ra.
Trước khi đọc
Câu 1
Dưới đây là một số tác phẩm tiêu biểu:
Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh)
Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi)
Chiếu dời đô (Lý Công Uẩn)
Hịch tướng sĩ (Trần Hưng Đạo)
Câu 2
Ví dụ về một nhân vật lịch sử thể hiện niềm ước mơ về hạnh phúc cho nhân dân, bình yên cho đất nước thông qua thơ, văn hoặc lời phát biểu tâm huyết.
Ví dụ tiêu biểu:
Hồ Chí Minh với câu nói:
“Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”
→ Đây là lời phát biểu thể hiện ước mơ lớn lao của Bác về một đất nước hòa bình, nhân dân ấm no, hạnh phúc.
Nguyễn Trãi trong bài thơ “Bình Ngô đại cáo”:
“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”
→ Ông khẳng định rằng mục tiêu lớn nhất của việc làm chính nghĩa là đem lại cuộc sống yên ổn cho nhân dân.
Trần Nhân Tông – vị vua anh minh, sau khi lãnh đạo kháng chiến chống Nguyên Mông thành công, đã từ bỏ ngai vàng để đi tu và truyền bá tư tưởng hòa bình:
“Cõi trần vui đạo hãy tùy duyên
Đói đến thì ăn, mệt ngủ liền”
→ Tư tưởng an nhiên, mong muốn một cuộc sống giản dị, thanh bình cho muôn dân.
Đọc văn bản
Câu 1 Xác định mục đích hướng tới của tác giả ở bài diễn văn này.
Mục tiêu: Cuộc biểu tình vì tự do được xem là một sự kiện vĩ đại, khắc sâu vào lịch sử của đất nước chúng ta.
Câu 2 Ý nghĩa của việc dẫn ra văn kiện lịch sử nổi tiếng của nước Mỹ là gì?
Bày tỏ sự tôn trọng đối với các sắc lệnh quan trọng của nước Mỹ.
Sử dụng phương pháp lập luận phản biện để đấu tranh giành quyền tự do cho người da đen.
Thể hiện khát vọng mạnh mẽ về tự do và bình đẳng của cộng đồng người da đen.
Câu 3 Theo dõi cách tác giả nói về thời điểm cần thiết để đòi công lí.
Thời điểm cần thiết để đấu tranh cho công lý: Chính là ngay lúc này.
Câu 4 Chú ý quan điểm đấu tranh của tác giả.
Quan điểm đấu tranh: Không nên tìm cách giải tỏa cơn khát tự do bằng sự hận thù hay cay đắng. Mọi cuộc đấu tranh phải được tiến hành với nguyên tắc và lòng tự trọng cao cả. Cuộc phản kháng của chúng ta không thể bị nhuốm màu bạo lực, mà phải tiến lên với sức mạnh từ cả tinh thần lẫn thể chất.
Câu 5 Qua cách diễn đạt và đưa bằng chứng, tác giả đã thể hiện thái độ và tình cảm của mình như thế nào?
Thái độ và tình cảm: Tác giả bày tỏ sự phẫn uất trước tình trạng phân biệt đối xử với người da đen, đồng thời thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ. Qua đó, ông bày tỏ khát vọng cháy bỏng về tự do và bình đẳng cho tất cả mọi người.
Câu 6 Chú ý ngôn ngữ và giọng điệu của tác giả khi thể hiện niềm tin và ước mơ.
Ngôn ngữ và giọng điệu: Lời văn giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, có sức lay động mạnh mẽ; lập luận logic, sắc bén, đầy thuyết phục.
Câu 7 Biện pháp tu từ nào được tác giả sử dụng nhằm tác động mạnh đến người đọc, người nghe?
Biện pháp tu từ: Điệp ngữ “Tôi mơ rằng” được lặp lại nhiều lần, nhấn mạnh và khắc sâu thông điệp về ước mơ tự do, bình đẳng.
Câu 8 Bạn có ấn tượng, cảm xúc gì về đoạn kết?
Cảm nhận về đoạn kết: Đoạn kết tái khẳng định tư tưởng cốt lõi của Martin Luther King về quyền bình đẳng giữa người da đen và người da trắng. Câu hát đầy xúc động: “Tự do cuối cùng đã đến! Tự do cuối cùng đã đến! Tạ ơn Đức Chúa Đấng Tạo Hóa Toàn Năng, cuối cùng chúng ta đã được tự do!” thể hiện niềm tin mãnh liệt và khát vọng về một xã hội công bằng, nơi mọi người đều được hưởng quyền tự do.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Vấn đề cốt lõi được nêu trong văn bản Tôi có một ước mơ là gì?
Trả lời:
Văn bản Tôi có một ước mơ nhấn mạnh vào quyền bình đẳng của người da đen, đồng thời kêu gọi mọi người cùng nhau đấu tranh vì một xã hội công bằng, không còn phân biệt chủng tộc.
Câu 2 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Những luận điểm chính mà tác giả triển khai trong văn bản là gì?
Trả lời:
Các luận điểm quan trọng trong văn bản:
Lên án tình trạng bất công mà người da đen đang phải chịu đựng.
Kêu gọi đấu tranh nhưng nhấn mạnh nguyên tắc ôn hòa, không bạo lực.
Nhấn mạnh rằng cuộc đấu tranh chỉ kết thúc khi quyền bình đẳng thực sự được thiết lập.
Câu 3 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Phân tích cách tác giả sử dụng lập luận và dẫn chứng để trình bày quan điểm nhằm thuyết phục người đọc, người nghe.
Trả lời:
Tác giả sử dụng các lý lẽ và dẫn chứng một cách chặt chẽ, sắp xếp theo trình tự của một quá trình đấu tranh, đảm bảo tính liên kết và thuyết phục cao.
| Lý lẽ | Dẫn chứng |
| Một thế kỷ trước, Tổng thống Lincoln đã ký Tuyên ngôn Giải phóng nô lệ. | Thế nhưng, một thế kỷ sau, người da đen vẫn chưa thực sự có được tự do. Họ vẫn bị kìm hãm bởi các quy định phân biệt chủng tộc, phải sống trong nghèo đói dù đất nước ngày càng giàu có. Họ vẫn bị gạt ra ngoài lề xã hội, trở thành những kẻ xa lạ ngay trên chính quê hương mình. |
| Cuộc đấu tranh giành quyền bình đẳng không được phép rơi vào bạo lực. | Nhiều người da trắng đã nhận ra rằng vận mệnh của họ gắn chặt với vận mệnh của người da đen, rằng tự do của họ không thể tách rời khỏi tự do của người da đen. |
| Cuộc đấu tranh không chỉ là vấn đề của riêng người da đen, mà còn liên quan đến tất cả mọi người, không phân biệt màu da. | Giấc mơ về một nước Mỹ công bằng vẫn chưa thành hiện thực khi: |
Câu 4 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Trong đoạn kết của văn bản, tác giả đã thể hiện ước mơ gì? Hình ảnh “tự do ngân vang từ những đỉnh đồi, […] ngọn núi” mang ý nghĩa gì trong việc thể hiện tư tưởng và cảm xúc của tác giả?
Trả lời:
Ở đoạn kết, tác giả bày tỏ khát vọng về một xã hội nơi tự do và bình đẳng được thực sự hiện diện.
Hình ảnh “tự do ngân vang từ những đỉnh đồi, […] ngọn núi” mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện niềm tin rằng tinh thần tự do và bình đẳng sẽ lan tỏa khắp đất nước, không phân biệt vùng miền hay sắc tộc. Điều này cũng thể hiện niềm hy vọng của tác giả vào một nước Mỹ công bằng, nơi tất cả mọi người đều có cơ hội ngang nhau.
Câu 5 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Xác định và phân tích hiệu quả của các biện pháp tu từ (điệp ngữ, ẩn dụ,…) được tác giả sử dụng.
Trả lời:
Điệp ngữ: “Tôi có một ước mơ”, “Chúng ta”, “Đây là lúc…” → Nhấn mạnh khát vọng về tự do và bình đẳng, tạo nên sự lặp lại mang tính hiệu triệu, truyền cảm hứng mạnh mẽ.
Ẩn dụ: “Thoát khỏi bóng đêm và thung lũng hoang tàn của sự phân biệt chủng tộc”, “con đường chan hòa ánh nắng của sự bình đẳng về chủng tộc”, “vùng cát lún của sự bất công” → Dùng hình ảnh tượng trưng để diễn tả thực trạng bất công và hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn.
Tác dụng: Các biện pháp tu từ giúp làm nổi bật sự bất công mà người da đen đang phải chịu, đồng thời thể hiện niềm tin mãnh liệt vào công lý và tự do. Qua đó, tác giả kêu gọi mọi người cùng chung tay đấu tranh cho quyền bình đẳng.
Câu 6 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Nhận xét về thái độ và tình cảm của tác giả đối với nước Mỹ trong văn bản.
Trả lời:
Tác giả dành nhiều tình cảm cho nước Mỹ, coi đây là một quốc gia giàu văn hóa và đa sắc tộc. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn chỉ ra những bất công và sự phân biệt chủng tộc còn tồn tại dai dẳng.
Ông mong muốn nước Mỹ sẽ trở thành một đất nước thực sự bình đẳng, nơi mọi công dân đều được tôn trọng và có quyền tự do như nhau. Điều này thể hiện không chỉ sự đấu tranh cho cộng đồng người da đen mà còn là niềm hy vọng về một nước Mỹ tốt đẹp hơn.
Vì vậy, tác giả kêu gọi nước Mỹ cần có những bước tiến mạnh mẽ trong chính sách và hành động để biến giấc mơ về tự do và bình đẳng thành hiện thực, chứ không chỉ dừng lại ở những lời hứa hẹn.
Câu 7 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Theo bạn, quan điểm và ước mơ của tác giả trong văn bản có còn ý nghĩa trong xã hội ngày nay không? Hãy giải thích ý kiến của bạn.
Trả lời:
Quan điểm và ước mơ của tác giả trong văn bản đến nay vẫn mang ý nghĩa sâu sắc. Dù thế giới đã có nhiều tiến bộ trong việc thúc đẩy tự do và bình đẳng, nhưng sự phân biệt chủng tộc vẫn chưa hoàn toàn bị xóa bỏ. Tại Mỹ và nhiều nơi khác, vẫn còn những hành vi kỳ thị đối với người da màu, đặc biệt là trong lĩnh vực thực thi pháp luật và cơ hội việc làm. Nhiều vụ việc bất công liên quan đến sắc tộc vẫn diễn ra, làm dấy lên những tranh luận về quyền bình đẳng. Điều này cho thấy rằng giấc mơ về một xã hội không còn ranh giới phân biệt màu da vẫn là một mục tiêu cần hướng tới. Vì vậy, bài diễn văn của tác giả không chỉ có giá trị trong quá khứ mà còn là lời nhắc nhở cho thế hệ hôm nay tiếp tục đấu tranh vì công lý và nhân quyền.
Câu 8 trang 84 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Từ bài diễn văn Tôi có một ước mơ, bạn rút ra bài học gì về cách xây dựng một văn bản nghị luận có sức thuyết phục?
Trả lời:
Từ bài diễn văn Tôi có một ước mơ, có thể rút ra những bài học quan trọng trong việc xây dựng một văn bản nghị luận thuyết phục:
Một văn bản nghị luận cần có cấu trúc chặt chẽ với các yếu tố: luận đề rõ ràng, luận điểm sắc bén, lý lẽ hợp lý và bằng chứng thuyết phục. Những yếu tố này phải liên kết với nhau một cách logic để tạo nên sự thống nhất trong lập luận.
Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt khác nhau, không chỉ lập luận mà còn có yếu tố tự sự, biểu cảm nhằm tăng sức lay động đối với người đọc, người nghe.
Sử dụng các biện pháp tu từ như điệp ngữ, ẩn dụ, so sánh để nhấn mạnh quan điểm, tạo sự hùng hồn và cảm xúc mạnh mẽ, khiến người tiếp nhận dễ đồng cảm và bị thuyết phục hơn.
Giọng điệu bài viết cần có sự chân thành, thể hiện tâm huyết và niềm tin vào vấn đề được trình bày, từ đó tạo ảnh hưởng sâu rộng hơn.
Bài diễn văn của Martin Luther King Jr. không chỉ thành công trong việc truyền tải thông điệp về tự do và bình đẳng, mà còn là một mẫu mực về cách viết nghị luận đầy sức mạnh và cảm hứng.
Kết nối đọc – viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày điều bạn thấy tâm đắc khi đọc văn bản Tôi có một ước mơ.
Bài văn “Tôi có một ước mơ” của Martin Luther King Jr. đã để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc về sức mạnh của ước mơ và lòng dũng cảm đấu tranh cho công lý. Điều tôi tâm đắc nhất chính là cách tác giả sử dụng ngôn ngữ mạnh mẽ, hình ảnh sống động để truyền tải thông điệp về bình đẳng và tự do. Những câu nói như “Tôi có một ước mơ rằng một ngày nào đó trên những ngọn đồi đỏ của Georgia, con cái của những người nô lệ trước đây và con cái của những người chủ nô trước đây sẽ có thể ngồi lại với nhau bên bàn huynh đệ” đã chạm đến trái tim tôi, khơi dậy niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn. Bài văn không chỉ là lời kêu gọi chấm dứt phân biệt chủng tộc mà còn là nguồn cảm hứng bất tận để mỗi người trong chúng ta dám mơ ước và hành động vì những giá trị nhân văn cao đẹp. Tinh thần lạc quan, kiên trì và khát vọng hòa bình của Martin Luther King Jr. sẽ mãi là ngọn đuốc soi sáng cho nhân loại.
Kết bài
Tôi có một ước mơ không chỉ là bài học về ngôn từ mà còn là lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về giá trị của ước mơ và nghị lực vươn lên. Hy vọng rằng qua phần soạn bài theo định hướng Kết nối tri thức, bạn sẽ hiểu rõ hơn về thông điệp sâu sắc mà tác phẩm mang lại. Hãy luôn nuôi dưỡng ước mơ và không ngừng cố gắng để biến nó thành hiện thực.
