Soạn bài Thánh Gióng lớp 6 tập 1 Cánh Diều giúp các em học sinh nắm bắt nhanh chóng nội dung chính của câu chuyện, phân tích ý nghĩa sâu sắc của nhân vật Thánh Gióng và bài học về lòng dũng cảm, ý chí kiên cường. Hãy cùng khám phá cách soạn bài ngắn gọn, dễ hiểu để học tốt môn Ngữ văn.
Chuẩn bị
Truyện xảy ra thời nào? Kể về chuyện gì? Nhân vật nào nổi bật?
– Truyện xảy ra vào thời Hùng Vương, khi đất nước đang bị giặc ngoại xâm đe dọa.
– Truyện kể về một cậu bé làng Gióng kỳ lạ: ba tuổi không biết nói, bỗng dưng khi nghe tin giặc đến thì lớn nhanh như thổi, xin đi đánh giặc. Sau khi đánh tan giặc, cậu cưỡi ngựa sắt bay lên trời.
– Nhân vật nổi bật là Thánh Gióng – người anh hùng là biểu tượng cho lòng yêu nước và sức mạnh phi thường của dân tộc.
Truyện liên quan đến sự thật lịch sử nào? Đâu là chi tiết tưởng tượng hoang đường, kì ảo?
– Truyện liên quan đến sự thật lịch sử về cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm từ thời xa xưa của dân tộc ta.
– Các chi tiết tưởng tượng, hoang đường, kì ảo gồm:
Gióng ba tuổi không biết nói, bỗng lớn nhanh như thổi khi nghe tiếng sứ giả.
Ăn bao nhiêu cũng không no, mặc bao nhiêu cũng không vừa.
Được nhà vua cho rèn giáp sắt, roi sắt, ngựa sắt.
Khi đánh thắng giặc, Gióng cưỡi ngựa sắt bay lên trời.
Truyện muốn ca ngợi hay phê phán điều gì? Điều ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay và với bản thân em?
– Truyện ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần chống giặc ngoại xâm và sức mạnh phi thường của người dân Việt Nam, đặc biệt là sức mạnh của nhân dân trong bảo vệ đất nước.
– Điều này vẫn rất có ý nghĩa trong cuộc sống hiện nay. Dù không còn chiến tranh, nhưng mỗi người cần phát huy lòng yêu nước bằng cách học tập, rèn luyện tốt, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
– Với bản thân em, em học được rằng cần có ý thức trách nhiệm với cộng đồng và đất nước, sẵn sàng vượt khó, đoàn kết và hành động vì lợi ích chung.
Đọc hiểu
Đọc văn bản
Câu hỏi trang 16 SGK Ngữ văn lớp 6 tập 1
Một số chi tiết kỳ lạ trong truyện bao gồm:
Người vợ bất ngờ có thai sau khi bước vào vết chân khổng lồ giữa đồng.
Em bé được sinh ra sau mười hai tháng mang thai – dài hơn bình thường.
Khi lên ba tuổi, đứa trẻ vẫn không thể nói, cười hay đi lại như bao đứa trẻ khác, chỉ nằm yên một chỗ.
Câu hỏi trang 16 Ngữ văn 6 tập 1
Lời nói đầu tiên của chú bé là bảo mẹ: “Mẹ ra mời sứ giả vào đây” khi nghe tin sứ giả đang đi tìm người tài cứu nước.
Câu hỏi: Những ai đã góp phần chăm sóc chú bé?
Trả lời:
Ngoài cha mẹ, dân làng cũng đã góp sức nuôi dưỡng chú bé. Mọi người cùng nhau quyên góp gạo với mong muốn chú bé lớn nhanh để ra tay giúp nước đánh giặc.
Câu hỏi trang 17 SGK Cánh diều Ngữ văn 6 tập 1
Một số chi tiết trong truyện đã khắc họa đậm nét phẩm chất anh hùng của Thánh Gióng:
Khi sứ giả tới, cậu bé dõng dạc nói: “Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này.” → Điều này cho thấy tinh thần dũng cảm, ý chí sẵn sàng đứng lên bảo vệ Tổ quốc.
Khi lớn lên, Gióng trở thành một tráng sĩ cao lớn, oai nghi đầy khí phách → Cho thấy vẻ ngoài mạnh mẽ, mang dáng dấp người anh hùng siêu phàm.
Gióng lao vào trận địa, tấn công không ngừng nghỉ, quân giặc bị tiêu diệt hàng loạt → Thể hiện khả năng chiến đấu phi thường và tinh thần quyết tâm đánh đuổi kẻ thù.
Khi roi sắt bị gãy, Gióng linh hoạt dùng cụm tre bên đường làm vũ khí tiếp tục chiến đấu → Cho thấy sự nhanh trí, mưu lược và sức mạnh không gì cản nổi.
Sau khi đánh tan giặc, Gióng không nhận vinh hoa mà cưỡi ngựa sắt bay về trời → Thể hiện phẩm chất thanh cao, không màng danh lợi, hành động hoàn toàn vì nghĩa lớn.
Câu hỏi trang 17 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Kết thúc truyện mang nhiều ý nghĩa:
Vua phong Gióng là Phù Đổng Thiên Vương, lập đền thờ và mở hội để tưởng nhớ công lao → Khẳng định lòng biết ơn, sự trân trọng của nhân dân với người anh hùng.
Một số hiện tượng thiên nhiên như bụi tre đằng ngà, vết chân thành ao hồ, làng bị lửa thiêu cháy được dân gian lý giải bằng truyền thuyết → Gợi lên màu sắc huyền thoại, phản ánh niềm tin và trí tưởng tượng phong phú của nhân dân trong việc lý giải các hiện tượng và ghi nhớ người có công với nước.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1
Các sự kiện tiêu biểu trong truyện Thánh Gióng bao gồm:
– Sự xuất hiện kỳ lạ của Thánh Gióng từ khi mẹ ướm chân vào dấu chân to ngoài đồng.
– Cậu bé ba tuổi bỗng cất tiếng nói và xin được ra trận đánh giặc.
– Gióng lớn nhanh như thổi, ăn bao nhiêu cũng không no, mặc bao nhiêu cũng không vừa.
– Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ, khoác áo giáp sắt, cầm roi sắt, cưỡi ngựa sắt ra trận.
– Gióng đánh tan giặc Ân, rồi một mình cùng ngựa bay lên trời, không trở về.
Câu 2 trang 18 Ngữ văn 6 tập 1 – Cánh diều
– Truyện Thánh Gióng đã khắc họa rõ nét hình ảnh một người anh hùng kiên cường, gan dạ, sẵn sàng hy sinh vì dân vì nước.
Việc Gióng yêu cầu chuẩn bị vũ khí đặc biệt để đi đánh giặc thể hiện tinh thần sẵn sàng chiến đấu, không ngại hy sinh vì đại nghĩa.
Chủ động tiến đến nơi có giặc và giao chiến ác liệt cho thấy sự quả cảm, mạnh mẽ và chủ động của người anh hùng.
Khi roi gãy, Gióng không hề nao núng mà lập tức dùng tre bên đường để tiếp tục đánh giặc – biểu hiện cho trí tuệ linh hoạt và sức mạnh vượt trội.
Sau khi hoàn thành sứ mệnh, Gióng không nhận thưởng mà cưỡi ngựa bay về trời – điều này khẳng định sự thanh cao, cao thượng và chính nghĩa trong hành động của người anh hùng.
– Tên truyện “Thánh Gióng” cho thấy thái độ trân trọng, ngưỡng mộ của người kể đối với nhân vật. Gióng không chỉ là một anh hùng, mà còn được nhân dân suy tôn thành thánh – một biểu tượng bất tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, tượng trưng cho sức mạnh, lòng yêu nước và tinh thần bất khuất của dân tộc.
Câu 3 trang 18 SGK Cánh diều Ngữ văn 6 tập 1
Một số chi tiết thể hiện mối liên hệ giữa truyện và yếu tố lịch sử là:
– Hình ảnh cuộc kháng chiến chống lại giặc ngoại xâm từ phương Bắc, phản ánh các cuộc chiến bảo vệ lãnh thổ thời kỳ đầu dựng nước của người Việt.
– Việc sử dụng vũ khí bằng sắt cho thấy trình độ rèn sắt của cư dân Việt cổ đã phát triển.
– Cảnh nhân dân góp gạo nuôi Gióng, cả làng cùng chuẩn bị đánh giặc cho thấy tinh thần đoàn kết và quyết tâm giữ nước của cộng đồng.
Câu 4 trang 18 SGK Ngữ văn 6 tập 1
– Các yếu tố kỳ ảo, không có thật trong truyện Thánh Gióng gồm:
Người mẹ thụ thai khi đặt chân vào dấu chân to lạ trên đồng.
Mang thai suốt mười hai tháng, đứa trẻ ba tuổi vẫn chưa biết nói hay đi lại.
Khi nghe tin có giặc, Gióng đột nhiên cất tiếng nói và đòi đi đánh giặc.
Cậu bé lớn nhanh một cách kỳ lạ, ăn bao nhiêu cũng không đủ, mặc gì cũng rách.
Gióng vươn vai hóa thành tráng sĩ cao lớn phi thường.
Ngựa sắt rít vang rồi phun lửa.
Gióng nhổ tre bên đường thay roi chiến đấu.
Sau khi chiến thắng, Gióng cưỡi ngựa bay lên trời.
Lửa ngựa đốt cháy một làng, tre chuyển màu vàng, dấu chân hóa thành ao hồ,…
– Tác dụng của các chi tiết kỳ ảo này là:
Chúng giúp khắc họa hình tượng Thánh Gióng như một vị anh hùng phi thường, không chỉ đại diện cho sức mạnh của cá nhân mà còn tượng trưng cho tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường và khát vọng bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta. Đồng thời, những chi tiết ấy tạo màu sắc thần thoại, huyền bí, làm tăng sức hấp dẫn cho câu chuyện.
Câu 5 trang 18 Ngữ văn lớp 6 tập 1
Truyện Thánh Gióng vừa phản ánh hiện thực lịch sử, vừa thể hiện khát vọng lớn lao của người xưa:
– Truyện cho thấy nhân dân ta từ rất sớm đã biết đứng lên chống lại giặc ngoại xâm để bảo vệ bờ cõi.
– Qua hình tượng Gióng, ông cha ta gửi gắm ước mơ về một người anh hùng lý tưởng – có sức mạnh phi thường, trí tuệ linh hoạt và lòng yêu nước sâu sắc.– Đồng thời, truyện cũng cho thấy niềm tin vào nội lực con người, vào tinh thần đoàn kết toàn dân có thể tạo nên sức mạnh to lớn, đẩy lùi mọi hiểm họa.
Câu 6 trang 18 SGK Ngữ văn 6 Cánh diều
Tên gọi “Hội khỏe Phù Đổng” mang ý nghĩa đặc biệt:
– Đây là sân chơi dành cho học sinh – thế hệ trẻ của đất nước, được xem như những “Thánh Gióng” của thời đại mới.
– Hình tượng Thánh Gióng là biểu tượng cho sức trẻ, cho tinh thần rèn luyện thể chất, quyết tâm vượt qua thử thách và sẵn sàng cống hiến vì đất nước.
– Việc lấy tên này nhằm khơi dậy trong học sinh tinh thần khỏe để học tập tốt, lao động giỏi, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tương lai.
Kết luận
Qua bài soạn Thánh Gióng lớp 6 Cánh Diều, các em đã hiểu rõ hơn về hình tượng người anh hùng Thánh Gióng với những phẩm chất đáng trân trọng như sức mạnh phi thường và tinh thần đấu tranh không khuất phục. Bài học về lòng yêu nước và niềm tin vào sức mạnh của nhân dân qua câu chuyện này sẽ là nền tảng vững chắc giúp các em học tốt hơn các bài học sau này.
