Tản Viên từ là một câu chuyện hấp dẫn trong Phán sự lục của Nguyễn Dữ, kết hợp giữa yếu tố kỳ ảo và triết lý nhân sinh sâu sắc. Tác phẩm không chỉ phản ánh quan niệm về công lý và đạo đức mà còn thể hiện niềm tin vào chính nghĩa và sức mạnh của con người trước cái ác.
Sau đây là phần soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục ngắn gọn, giúp bạn hiểu rõ nội dung và giá trị của tác phẩm.
Trước khi đọc
Câu 1 trang 15 sgk Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Những yếu tố kỳ ảo trong truyện luôn có sức hút đặc biệt đối với người đọc, bởi chúng khơi gợi sự tò mò và kích thích trí tưởng tượng thông qua những tình tiết siêu nhiên, phi thực tế.
Câu 2 trang 15 sgk Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Khi chứng kiến những bất công trong cuộc sống, tôi không khỏi phẫn nộ và bức xúc. Tôi luôn mong muốn có thể đứng lên bảo vệ lẽ phải, giúp đỡ những người yếu thế và khiến kẻ xấu phải trả giá cho hành động của mình.
Đọc văn bản
Câu 1. Chú ý lời giới thiệu về nhân vật Tử Văn.
Ngô Tử Văn, tên thật là Soạn, quê ở huyện Yên Dũng, Lạng Giang. Chàng nổi tiếng là người cương trực, thẳng thắn, tính tình nóng nảy và luôn căm ghét những điều gian tà. Người dân vùng Bắc đều ngợi khen chàng là một con người chính trực.
Câu 2. Tử Văn có những suy nghĩ, cảm xúc gì khi nghe câu chuyện của Thổ Công?
Ban đầu, Tử Văn tỏ ra kinh ngạc khi nhận ra người trò chuyện với mình không phải là Thổ Công như anh tưởng.
Khi nghe Thổ Công kể về sự lộng hành của hồn ma tên tướng giặc, Tử Văn vô cùng phẫn nộ trước những việc làm tàn ác của hắn. Chính vì thế, chàng quyết tâm hành động, đốt đền để trừ hại cho dân.
Điều này thể hiện qua các chi tiết: “Tử Văn kinh ngạc”, “Sao mà nhiều thần quá vậy?”.
Câu 3. Dự đoán kết quả cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới cõi âm.
Cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới âm phủ sẽ không hề dễ dàng, bởi chàng phải đối mặt với những thế lực mạnh mẽ. Tuy nhiên, với sự kiên định và tinh thần chính nghĩa, chàng sẽ chiến thắng, chứng minh rằng công lý luôn đứng về phía lẽ phải, cái thiện nhất định sẽ chiến thắng cái ác.
Câu 4. Sự việc nào có tác dụng xoay chuyển tình thế của cuộc xử án.
Tử Văn đề nghị được xin tư giấy đến đền Tản Viên để nhờ phân xử. Đây là bước ngoặt giúp chàng chứng minh sự thật và xoay chuyển tình thế.
Câu 5. Diễn biến và kết quả cuộc đấu tranh của Tử Văn có giống như suy đoán của bạn không?
Đúng. Cuối cùng, Tử Văn đã giành chiến thắng, giúp Thổ Công lấy lại công lý và vạch trần sự gian trá của tên yêu quái.
Câu 6. Vì sao Tử Văn đồng ý nhận chức Phán sự đền Tản Viên?
Chàng muốn trở thành một vị quan chính trực, xét xử công minh, bảo vệ lẽ phải, ngăn chặn kẻ ác hoành hành và giúp người lương thiện không bị oan khuất.
Câu 7. Ai là người đưa ra lời bình? Nội dung chính của lời bình là gì?
Tác giả Nguyễn Dữ chính là người đưa ra lời bình.
Nội dung lời bình: Ca ngợi sự chính trực, dũng cảm của Ngô Tử Văn trong việc chống lại cái ác, bảo vệ chính nghĩa, đồng thời thể hiện niềm tin vào công lý và đạo lý ở đời.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 20 Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Câu chuyện được kể theo ngôi thứ ba, với người dẫn chuyện chính là tác giả. Tác giả không trực tiếp bộc lộ quan điểm hay cảm xúc mà khéo léo thể hiện qua tình huống, hành động và lời nói của nhân vật.
Ngô Tử Văn được giới thiệu trực tiếp là một con người “thẳng thắn, nóng nảy, không thể dung tha cho những điều gian tà”, được người dân vùng Bắc khen ngợi vì sự chính trực.
Câu 2 trang 20 sgk Ngữ văn 10 KNTT tập 1
Tử Văn quyết định châm lửa đốt ngôi đền của tên tướng giặc, một hành động thể hiện sự dũng cảm và chính nghĩa.
Sau đó, chàng cảm thấy cơ thể mệt mỏi, đầu óc choáng váng, trong người run rẩy vì sốt cao, đồng thời bị hồn ma tên yêu quái tìm đến quát mắng, đe dọa.
Thổ thần hiện ra, thông báo với Tử Văn rằng sự việc đã trở nên nghiêm trọng, đồng thời chỉ cho chàng cách đối phó với phiên xét xử dưới âm phủ.
Bệnh tình của Tử Văn ngày càng trầm trọng, chàng bị quỷ sai áp giải xuống Minh ti và bị buộc tội chết. Tuy nhiên, trước những lời cáo buộc bất công, Tử Văn vẫn giữ vững lập trường, kiên cường không khuất phục.
Cuối cùng, Tử Văn được minh oan và được giao trọng trách làm phán sự đền Tản Viên.
=> Cốt truyện diễn ra theo trình tự thời gian, giúp người đọc dễ dàng theo dõi diễn biến của câu chuyện.
Câu 3 trang 20 sgk Văn lớp 10 KNTT tập 1
Tóm tắt diễn biến phiên xét xử tại Minh ty:
+ Tử Văn bị quỷ sứ áp giải xuống âm phủ để xét xử.
+ Tên tướng giặc, kẻ đội mũ trụ, bịa đặt và vu khống Tử Văn, cố tình đẩy chàng vào thế bất lợi.
+ Tuy nhiên, Tử Văn vẫn giữ vững lập trường, không hề nao núng hay nhượng bộ.
+ Cuộc tranh luận kéo dài mà chưa thể phân định rõ đúng sai, khiến Diêm Vương sinh nghi.
+ Diêm Vương cử người đến đền Tản Viên để xác minh lời khai của Tử Văn.
+ Cuối cùng, công lý được thực thi: Tử Văn được minh oan, còn tên tướng giặc bị tống vào ngục Cửu U.
Những yếu tố giúp Tử Văn giành chiến thắng:
+ Phẩm chất cương trực, ngay thẳng, không chịu khuất phục trước cái ác.
+ Sự trợ giúp của Thổ thần và sự công minh của Diêm Vương.
=> Chính bản lĩnh kiên định của Tử Văn là yếu tố then chốt quyết định chiến thắng của chàng.
Câu 4 trang 20 sgk Ngữ văn lớp 10 tập 1
Nhân vật Ngô Tử Văn được khắc họa chủ yếu thông qua hành động và lời nói:
+ Sự phẫn nộ trước hành vi tác oai tác quái của tên hung thần, thể hiện qua hành động đốt đền trừ hại cho dân.
+ Thái độ điềm tĩnh, không run sợ dù bị hồn ma hung thần đe dọa.
+ Sự gan dạ đối diện với những quỷ sai dữ tợn và khung cảnh rùng rợn chốn địa phủ.
+ Lập trường vững vàng, không hề nao núng ngay cả khi đứng trước Diêm Vương đầy quyền uy.
=> Ngô Tử Văn tuy nóng nảy nhưng là người chính trực, dũng cảm, đại diện cho công lý và chính nghĩa.
Câu 5 trang 20 sgk Ngữ văn lớp 10 KNTT
Tác giả đề cao phẩm chất chính trực, khẳng định rằng những người ngay thẳng, dám đứng lên bảo vệ lẽ phải sẽ luôn được tôn vinh và ghi nhớ mãi. Họ sẽ nhận lại sự đền đáp xứng đáng, bởi lẽ “ở hiền gặp lành.”
Câu 6 trang 20 sgk Ngữ văn lớp 10 kết nối tri thức
Bối cảnh địa phủ với những tiêu cực và bất công chính là sự phản chiếu thực trạng xã hội thời bấy giờ. Trong đó, vấn đề nhức nhối nhất chính là sự tiếp tay của quan lại tham nhũng, dung túng cho kẻ xấu lộng hành, khiến người dân lương thiện phải chịu nhiều oan khuất.
Câu 7 trang 20 sgk Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Quan niệm về kẻ sĩ: Kẻ sĩ chân chính phải dũng cảm, không sợ khó khăn, luôn giữ vững lập trường.
Hoàn toàn đồng tình. Lời bình cuối truyện nhấn mạnh rằng lòng dũng cảm và bản lĩnh kiên định là điều quan trọng nhất. Điều đáng lo không phải là cái ác hoành hành, mà là con người không đủ dũng khí để chống lại nó, dễ dàng nản chí và buông xuôi trước thử thách.
Kết nối đọc – viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố làm nên sức hấp dẫn của câu chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên.
Một trong những yếu tố làm nên sức hấp dẫn của Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên là yếu tố kỳ ảo. Câu chuyện kết hợp nhuần nhuyễn giữa thế giới thực và thế giới siêu nhiên, tạo nên sự ly kỳ, huyền bí. Nhân vật Ngô Tử Văn – một con người bình thường – nhưng lại có thể đối đầu với hồn ma tướng giặc, thậm chí được thần linh trợ giúp. Điều này không chỉ làm tăng tính hấp dẫn mà còn thể hiện quan niệm về công lý: chính nghĩa luôn chiến thắng gian tà. Yếu tố kỳ ảo trong truyện không chỉ góp phần làm nổi bật sự gan dạ, chính trực của nhân vật mà còn phản ánh niềm tin của nhân dân vào công lý và đạo lý. Nhờ vậy, tác phẩm vừa có tính hiện thực vừa mang màu sắc huyền bí, thu hút người đọc.
Qua soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục, ta không chỉ bước vào thế giới huyền bí của tác phẩm mà còn nhận ra những bài học sâu sắc về công lý và đạo đức trong văn học trung đại.
