Bài viết này giúp học sinh soạn bài Nghệ thuật băm thịt gà trong chương trình Ngữ văn lớp 12 Kết nối tri thức. Bài tóm tắt nội dung, phân tích ý nghĩa và hướng dẫn cách trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
Trước khi đọc
Câu hỏi 1 trang 40 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Ngoài lĩnh vực nghệ thuật chuyên nghiệp, người ta còn dùng từ “nghệ thuật” và “nghệ sĩ” để chỉ những hoạt động hoặc con người có sự sáng tạo, khéo léo và tinh tế trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Ví dụ, trong ẩm thực, một đầu bếp tài năng được gọi là “nghệ sĩ ẩm thực” vì họ không chỉ nấu ăn ngon mà còn trình bày món ăn đẹp mắt. Trong giao tiếp, người có khả năng nói chuyện lôi cuốn, thuyết phục cũng được xem là có “nghệ thuật giao tiếp”. Như vậy, những từ này thể hiện sự tinh tế, sáng tạo và tài năng trong bất kỳ lĩnh vực nào của cuộc sống.
Câu hỏi 2 trang 40 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Tập tục (phong tục, tập quán) là những thói quen, nét văn hóa tốt đẹp được duy trì qua nhiều thế hệ, góp phần tạo nên bản sắc dân tộc. Ví dụ, phong tục chúc Tết, lì xì đầu năm hay cúng giỗ tổ tiên thể hiện sự biết ơn và gắn kết gia đình.
Hủ tục là những thói quen lạc hậu, không còn phù hợp với xã hội hiện đại, thậm chí gây hại đến con người. Ví dụ, tục tảo hôn, mê tín dị đoan hay trọng nam khinh nữ là những hủ tục cần loại bỏ.
Như vậy, tập tục cần được giữ gìn và phát huy, trong khi hủ tục cần được thay đổi hoặc xóa bỏ để phù hợp với sự phát triển của xã hội.
Đọc văn bản
Câu 1 Quan sát cách tác giả dẫn dắt vào không gian câu chuyện.
Tác giả mở đầu truyện bằng một cuộc gặp gỡ tình cờ với người bạn cũ tên Lăng Vân. Từ cuộc trò chuyện ấy, người kể chuyện bất ngờ biết được hoàn cảnh éo le rằng ngày mai gia đình anh ta phải tiếp đón hàng xóm. Chính tình huống bất ngờ này đã khơi gợi sự tò mò, khiến người đọc muốn khám phá tiếp diễn biến câu chuyện.
Câu 2 Hiệu quả của việc kết hợp miêu tả, tự sự và đối thoại trong tác phẩm.
Giúp câu chuyện trở nên sinh động, cuốn hút hơn.
Khắc họa rõ nét tính cách, suy nghĩ của các nhân vật.
Góp phần làm nổi bật chủ đề và thông điệp mà tác phẩm muốn truyền tải.
Câu 3 Quan sát cách kể chuyện, miêu tả chi tiết và thủ pháp “gây tò mò” trong quá trình băm thịt gà.
Ngô Tất Tố đã sử dụng lối kể sinh động, kết hợp với miêu tả chi tiết và thủ pháp “gây tò mò” để tái hiện chân thực quá trình băm thịt gà trong tác phẩm Nghệ thuật băm thịt gà. Nhờ đó, người đọc không chỉ cảm nhận được sự khéo léo trong công việc tưởng chừng đơn giản mà còn thấy được sự trân trọng của tác giả đối với những người lao động bình dị, qua đó tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Câu 4 Ý nghĩa của các chi tiết miêu tả động tác và âm thanh khi băm thịt gà.
Làm nổi bật sự khéo léo, tài nghệ của anh Mới.
Giúp tác phẩm trở nên sinh động, hấp dẫn.
Nhấn mạnh chủ đề chính của truyện: “Nghệ thuật” trong công việc băm thịt gà.
Câu 5 Ấn tượng mà đoạn kết để lại cho người đọc.
Tạo yếu tố bất ngờ khi anh Mới băm được chính xác 92 miếng thịt gà.
Gây ấn tượng mạnh mẽ với người đọc về tài năng của nhân vật.
Khẳng định giá trị nghệ thuật của công việc tưởng chừng đơn giản nhưng đầy sự tinh tế.
Làm nổi bật thông điệp của tác phẩm về sự trân trọng đối với nghề thủ công truyền thống.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Nhan đề gợi mở về một kỹ năng đặc biệt—“nghệ thuật” băm thịt gà—không chỉ đơn thuần là một hành động trong nấu nướng mà còn mang tính kỹ thuật cao. Đồng thời, cụm từ này có thể được hiểu theo nghĩa ẩn dụ, ám chỉ những hành động mang tính phi lý hoặc vô nhân đạo. Cách đặt tên này kích thích sự tò mò và thu hút sự quan tâm của người đọc ngay từ đầu.
Câu 2 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Trình tự thuật lại các sự việc: Mở đầu bằng việc giới thiệu nhân vật anh Mới cùng với tài năng đặc biệt của anh; tiếp theo, tác giả miêu tả chi tiết quá trình thực hiện “màn trình diễn” băm thịt gà; cuối cùng là kết quả đạt được và cảm xúc của người chứng kiến.
Nhận xét:
- Quan sát tinh tế, chi tiết và sắc sảo.
- Khắc họa rõ nét tính cách nhân vật qua từng hành động.
Cách trình bày logic, chặt chẽ và giàu tính miêu tả, giúp người đọc dễ dàng hình dung sự việc.
Câu 3 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Cảnh băm thịt gà trong cuộc chia cỗ đã tái hiện một phần bức tranh xã hội nông thôn Việt Nam thời phong kiến:
- Tầng lớp cường hào, quan lại chỉ biết hưởng thụ, không lao động nhưng lại chiếm đoạt phần lớn lợi ích.
- Người nông dân thì vất vả, nghèo khổ, phải chịu cảnh bất công và áp bức.
⇒ Qua đó, tác phẩm phản ánh một xã hội đầy rẫy sự phân biệt giai cấp, nơi những người lao động chân chính lại bị chèn ép.
Câu 4 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Giúp nội dung phóng sự trở nên chân thực, gần gũi, tạo sự thuyết phục với người đọc.
Mang đến cảm giác như chính tác giả đã trực tiếp chứng kiến sự việc, từ đó khơi gợi sự đồng cảm với những người nông dân nghèo khổ.
Câu 5 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Giọng điệu chung của bài phóng sự là sự châm biếm, mỉa mai đối với chế độ phong kiến bất công, nhưng đồng thời cũng thể hiện sự xót xa, thương cảm trước những kiếp người nhỏ bé.
Việc sử dụng ngôi kể thứ nhất đóng vai trò quan trọng, giúp tác giả bày tỏ trực tiếp quan điểm và cảm xúc, khiến giọng văn thêm phần sắc sảo và sinh động.
Câu 6 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Văn bản vẫn mang giá trị thực tiễn sâu sắc:
- Bài học về đạo đức: Nhắc nhở con người tránh xa thói tham lam, ích kỷ, đồng thời đề cao phẩm chất trung thực, chăm chỉ của những người lao động.
- Bài học về xã hội: Phê phán sự bất công, bóc lột trong xã hội cũ, từ đó khẳng định giá trị của công bằng, nhân đạo trong đời sống hiện đại.
Câu 7 trang 45 sgk Ngữ văn 12 Tập 2
Phản ánh hiện thực: Miêu tả chân thực bức tranh xã hội và con người.
Tính chính xác cao: Cung cấp những chi tiết cụ thể, rõ ràng để làm sáng tỏ vấn đề.
Tính sinh động: Kết hợp tự sự, miêu tả và đối thoại để thu hút người đọc.
Kết nối đọc – viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận về một khía cạnh nội dung hoặc nghệ thuật của văn bản Nghệ thuật băm thịt gà mà bạn tâm đắc.
Văn bản Nghệ thuật băm thịt gà mang đến một góc nhìn hài hước nhưng sâu sắc về cuộc sống. Một trong những khía cạnh nghệ thuật mà tôi tâm đắc là cách tác giả sử dụng ngôn ngữ đầy sáng tạo và sinh động để miêu tả hành động băm thịt gà – một việc làm tưởng chừng đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều triết lý. Qua việc so sánh việc băm thịt với những nguyên tắc trong cuộc sống, tác phẩm giúp người đọc nhận ra giá trị của sự khéo léo, kiên trì và tinh tế trong từng hành động. Lối viết vừa châm biếm, vừa duyên dáng của tác giả khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn, dễ hiểu mà vẫn mang ý nghĩa sâu xa.
Kết luận
Hy vọng qua bài viết, học sinh sẽ hiểu rõ hơn về nghệ thuật kể chuyện của Ngô Tất Tố trong “Nghệ thuật băm thịt gà”, đồng thời rút ra bài học về lối viết phóng sự châm biếm sâu sắc của tác giả.
