Bài thơ Mùa Xuân Chín của Hàn Mặc Tử khắc họa hình ảnh mùa xuân rực rỡ nhưng phảng phất nỗi buồn man mác. Qua những vần thơ tinh tế, tác giả không chỉ thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên mà còn gửi gắm những rung động sâu lắng về thời gian và kỷ niệm. Sau đây là phần soạn bài Mùa xuân chín ngắn gọn, giúp bạn nắm bắt nhanh nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
Trước khi đọc
Câu 1 trang 50 sgk Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Hai bài thơ Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) và Vội vàng (Xuân Diệu).
Câu 2 trang 50 Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Những bài thơ này mang đến cho người đọc một bức tranh mùa xuân căng tràn nhựa sống, vừa khắc họa vẻ đẹp tươi tắn của thiên nhiên, vừa thể hiện những xúc cảm sôi nổi, hân hoan của con người trước mùa xuân.
Đọc văn bản
Để hiểu sâu sắc và cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của ngôn ngữ thơ, chúng ta cần chú ý đến những yếu tố then chốt sau:
+ Vần điệu trong thơ: Hãy xác định và phân tích các vần được sử dụng trong bài thơ. Vần không chỉ tạo ra âm hưởng du dương mà còn góp phần liên kết ý và cảm xúc giữa các dòng thơ. Ví dụ, những cặp vần như “vàng – sang, mây – ngày…” tạo nên sự hài hòa về âm thanh.
+ Sức gợi của từ ngữ: Khám phá những từ ngữ đặc biệt có khả năng gợi ra nhiều tầng nghĩa, hình ảnh hoặc âm thanh khác nhau. Những từ ngữ này mở ra không gian liên tưởng phong phú, giúp người đọc hình dung và cảm nhận thế giới thơ một cách sống động. Ví dụ, “nắng ửng, khói mơ tan…” gợi lên nhiều hình ảnh và cảm xúc khác nhau về buổi sáng sớm.
+ Tính độc đáo trong cách dùng từ: Tìm kiếm những cách kết hợp từ ngữ mới lạ, ít gặp trong lời ăn tiếng nói hàng ngày. Những cách diễn đạt này thường mang dấu ấn riêng của nhà thơ, tạo nên sự bất ngờ và thú vị cho người đọc. Ví dụ, “nắng ửng, khói mơ…” là những cụm từ mang tính thơ cao, ít khi được sử dụng trong giao tiếp thông thường.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 52 Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức
Nhan đề Mùa xuân chín được tạo thành từ sự kết hợp giữa danh từ và động từ, cũng như danh từ và tính từ. Cách đặt tên này gợi lên hình ảnh mùa xuân đang đạt đến độ rực rỡ, căng tràn sức sống và vẫn tiếp tục lan tỏa vẻ đẹp của mình.
Câu 2 trang 52 sgk Ngữ văn lớp 10 tập 1
Hình ảnh mùa xuân được thể hiện qua những từ ngữ giàu sức gợi như: làn nắng ửng, khói mơ tan, lấm tấm vàng, bóng xuân sang, sóng cỏ xanh tươi, mùa xuân chín.
Câu 3 trang 52 Ngữ văn 10 KNTT tập 1
Bài thơ có nhiều cách kết hợp từ độc đáo:
+ Khói mơ tan: sự hòa quyện giữa làn khói mơ hồ và trạng thái mơ mộng của con người.
+ Bóng xuân sang: mùa xuân vô hình nhưng lại được nhà thơ cụ thể hóa như một bóng dáng đang tiến đến.
+ Sóng cỏ: từ “sóng” gợi ra hình ảnh thảm cỏ xanh tươi uốn lượn như những con sóng nhấp nhô.
+ Tiếng ca vắt vẻo: âm thanh vốn chỉ cảm nhận bằng tai nhưng được nhà thơ miêu tả như có hình dáng, treo lơ lửng trong không gian.
+ Mùa xuân chín: từ “chín” thường dùng để chỉ sự trọn vẹn, viên mãn, nay được dùng để diễn tả mùa xuân đang ở độ rực rỡ nhất.
Những ngôn từ này giúp khắc họa một bức tranh mùa xuân sống động, tràn đầy sắc màu và ánh sáng, thể hiện một sức sống mãnh liệt và tươi đẹp.
Câu 4 trang 52 Văn lớp 10 KNTT
| Thu hứng – Đỗ Phủ | Mùa xuân chín – Hàn Mặc Tử | |
| Nhịp điệu | Bài thơ được ngắt nhịp theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, phổ biến là nhịp 4/3, tạo nên sự cân đối và hài hòa. | Tương tự “Thu hứng”, bài thơ “Mùa xuân chín” cũng sử dụng nhịp 4/3, nhưng với sự biến tấu linh hoạt hơn, góp phần thể hiện dòng cảm xúc nhẹ nhàng, tươi mới của mùa xuân. |
| Vần | Vần chân “âm” được sử dụng ở cuối các câu 1, 2 và 4 (“lâm”, “sâm”, “âm”). Vần này tạo âm hưởng trầm lắng, phù hợp với cảm xúc thu buồn trong bài thơ. | Bài thơ sử dụng vần chân “ang” ở cuối các câu 2 và 4 (“vàng”, “sang”). Câu 1 tuy không vần “ang” nhưng từ “tan” cũng mang âm hưởng gần gũi, tạo sự liên kết vần điệu trong bài. Vần “ang” mang âm hưởng mở, vang vọng, gợi cảm giác tươi sáng, tràn đầy sức sống. |
Câu 5 trang 52 Ngữ văn lớp 10 KNTT
Con người trong bài thơ được khắc họa qua những hình ảnh như: cô thôn nữ, tiếng ca vắt vẻo, người ngồi dưới gốc trúc, khách xa, chị ấy.
Nhân vật trữ tình được thể hiện qua hình ảnh “khách xa”.
Đối tượng mà nhân vật trữ tình hướng đến trong tâm tưởng là cảnh vật làng quê và hình bóng “chị ấy”. Đó có thể là một người thân quen trong quá khứ, cũng có thể là người con gái mà “khách” từng thương nhớ.
Câu 6 trang 52 sgk Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Các yếu tố trong bài thơ là phương tiện giúp nhân vật trữ tình bộc lộ dòng cảm xúc của mình, làm cho nỗi nhớ thêm sâu lắng và tha thiết.
Những hình ảnh thiên nhiên căng tràn sức sống, nhịp thơ nhẹ nhàng nhưng linh hoạt, cách gieo vần uyển chuyển đã góp phần thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết. Đồng thời, bài thơ còn bộc lộ sự trân trọng cái đẹp cũng như niềm nuối tiếc khi vẻ đẹp ấy không thể mãi mãi trường tồn.
Câu 7 trang 52 Ngữ văn lớp 10 KNTT tập 1
Nhà thơ là người có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, có thể cảm nhận được vẻ đẹp viên mãn của mùa xuân.
Ông dành một tình yêu say đắm cho thiên nhiên, tha thiết với cuộc đời, luôn khao khát hòa mình vào vẻ đẹp của tạo hóa. Tuy nhiên, ẩn sâu trong đó cũng là nỗi băn khoăn trước sự trôi chảy của thời gian, khi cái đẹp không thể tồn tại mãi mãi.
Kết nối đọc – viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận về một câu thơ hoặc một hình ảnh trong bài thơ Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử đã gợi cho bạn nhiều ấn tượng và cảm xúc.
Trong bài thơ Mùa xuân chín của Hàn Mặc Tử, hình ảnh “Chị ấy năm nay còn gánh thóc / Dọc bờ sông trắng nắng chang chang” để lại trong tôi nhiều ấn tượng. Bức tranh làng quê hiện lên đầy thơ mộng với người chị tảo tần, gắn bó với công việc đồng áng. Hình ảnh “bờ sông trắng” và “nắng chang chang” không chỉ tái hiện khung cảnh mùa xuân rực rỡ mà còn gợi cảm giác bâng khuâng, man mác buồn. Qua đó, bài thơ thể hiện niềm yêu thương sâu sắc của tác giả đối với quê hương, cũng như sự đồng cảm với những con người bình dị nơi thôn dã.
Soạn bài Mùa xuân chín 10 giúp ta cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp thiên nhiên và tâm trạng man mác trong thơ Hàn Mặc Tử, từ đó thêm trân trọng những khoảnh khắc giao mùa đầy ý nghĩa.
