Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ của Nguyễn Đình Thi trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết với hệ thống tài liệu được cập nhật theo xu hướng giáo dục mới! Bài viết phân tích chi tiết luận điểm về bản chất thơ, nghệ thuật ngôn từ đặc sắc, kèm gợi ý trả lời câu hỏi SGK Cánh Diều và bộ đề luyện tập bám sát thi cử 2024. Khám phá sơ đồ tư duy tóm lược nội dung, video giảng giải trực quan cùng bí quyết phân tích văn bản nghị luận từ chuyên gia. Đặc biệt, cung cấp dẫn chứng thực tế và góc nhìn đa chiều giúp học sinh nắm vững tác phẩm, tự tin đạt điểm cao.
Trước khi đọc
Câu hỏi trang 72 sgk Ngữ văn 12 tập 1
Bài nghiên cứu, phê bình thơ mà em thích nhất là bài viết về Truyện Kiều của Nguyễn Du. Bởi lẽ, bài viết không chỉ phân tích sâu sắc vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm mà còn giúp em hiểu rõ hơn về giá trị nhân văn, tư tưởng nhân đạo của Nguyễn Du. Những lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục đã làm nổi bật tài năng bậc thầy của tác giả trong việc khắc họa tâm lý nhân vật và phản ánh xã hội phong kiến bất công. Nhờ đó, em càng trân trọng hơn di sản văn học quý giá này.
Đọc văn bản
Câu 1 Chú ý một số quan niệm về thơ được tác giả nêu lên và nhận xét.
Những quan niệm về thơ được nêu trong văn bản bao gồm:
- Một số người cho rằng thơ chính là những lời lẽ đẹp đẽ, giàu tính nghệ thuật.
- Dưới ngòi bút của Hồ Xuân Hương, ngay cả những từ ngữ bình dị, dân dã trong đời sống hằng ngày cũng có thể trở thành những câu thơ độc đáo, giàu sức gợi.
- Nhà thơ hiện đại không tìm kiếm những giá trị xa vời, phi thực tế, mà khai thác chính cuộc sống thực của con người để sáng tạo thơ ca.
- Một nhà phê bình khác nhấn mạnh rằng thơ khác với các thể loại văn xuôi ở chỗ nó có khả năng in sâu vào trí nhớ người đọc.
Câu 2 Câu hỏi tu từ được dùng nhằm mục đích gì?
Câu hỏi tu từ: “Đầu mối của thơ có lẽ ta đi tìm bên trong tâm hồn con người chăng?”
Tác dụng:
- Tăng cường sắc thái biểu cảm, giúp lời văn trở nên giàu cảm xúc và gợi mở.
- Thúc đẩy người đọc suy ngẫm về mối liên hệ giữa tâm hồn con người và quá trình sáng tác thơ ca, khẳng định vai trò của cảm xúc, tư tưởng trong nghệ thuật.
Câu 3 Chỉ ra các ý được triển khai ở phần 3
Hình ảnh thơ: Hình ảnh trong thơ xuất phát từ những trải nghiệm thực tế của con người, hình thành trong tâm hồn khi ta đặt mình vào một hoàn cảnh hay trạng thái cụ thể.
Tư tưởng thơ: Tư tưởng trong thơ không phải điều trừu tượng, xa rời thực tế, mà nó gắn bó mật thiết với cuộc sống. Đó là những suy nghĩ, cảm xúc chân thực của nhà thơ, phản ánh đời sống một cách tự nhiên.
Cảm xúc trong thơ: Cảm xúc luôn đi liền với suy nghĩ và tình cảm của con người. Sự chân thật của thơ chính là những hình ảnh và cảm xúc bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống.
Cái thực trong thơ: Không chỉ là sự thật khách quan, mà quan trọng hơn, đó là sự chân thành trong cảm xúc, thể hiện rõ nét những rung động thực sự trong tâm hồn nhà thơ.
Câu 4 Người viết chuyển sang bàn luận về khía cạnh nào của thơ?
Sau khi phân tích những yếu tố nội dung của thơ, tác giả chuyển sang bàn luận về vai trò của chữ và tiếng trong thơ, tức là các giá trị nghệ thuật và hình thức thể hiện của thơ ca.
Câu 5 Tác giả quan niệm như thế nào về vần các khía cạnh hình thức khác trong thơ?
Nguyễn Đình Thi cho rằng không nên cứng nhắc phân biệt thơ tự do, thơ có vần hay thơ không vần, bởi điều quan trọng không nằm ở hình thức mà ở giá trị thực sự của bài thơ. Chỉ có thơ hay và thơ không hay, thơ chân thật và thơ giả tạo.
Ông nhấn mạnh rằng các quy tắc trong thơ, từ âm điệu đến vần điệu, chính là công cụ mạnh mẽ của người làm thơ. Dù không tuân theo những quy tắc này, nhà thơ vẫn có thể sáng tạo ra những tác phẩm xuất sắc, miễn là họ không ngừng tìm tòi và thử nghiệm. Một thời đại mới trong nghệ thuật chắc chắn sẽ sản sinh ra những hình thức thơ mới phù hợp.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Tóm lược nội dung từng phần:
- Phần 1: Trình bày một số quan niệm về thơ.
- Phần 2: Phân tích sự tinh tế và tỉ mỉ trong quá trình sáng tác thơ.
- Phần 3: Đưa ra quan điểm về hình ảnh thơ và vai trò của nó trong việc thể hiện cảm xúc, tư tưởng.
- Phần 4: Nhấn mạnh giá trị của chữ và tiếng trong thơ, cho thấy sự chọn lọc ngôn từ có ảnh hưởng quan trọng đến chất lượng tác phẩm.
- Phần 5: Bàn về thơ vần và các yếu tố hình thức khác, khẳng định không có sự đối lập giữa thơ có vần và thơ không vần, mà chỉ có thơ hay và thơ dở.
Mối quan hệ giữa các phần:
- Các phần của văn bản được liên kết logic, tạo nên một hệ thống lập luận chặt chẽ:
- Phần mở đầu đề cập đến những quan niệm về thơ, giúp người đọc tiếp cận chủ đề một cách tổng quát.
- Phần nội dung triển khai từng khía cạnh quan trọng của thơ ca, từ cách sáng tác, hình ảnh, ngôn từ đến hình thức thể hiện.
- Phần kết thúc khẳng định lại những quan điểm đã nêu, nhấn mạnh vai trò của người sáng tác trong việc không ngừng tìm tòi, đổi mới để tạo nên thơ hay.
Câu 2 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Các quan niệm về thơ được tác giả đề cập:
- Một số người cho rằng thơ là những lời đẹp, mang tính trau chuốt, hoa mỹ.
- Dưới ngòi bút của Hồ Xuân Hương, những ngôn ngữ bình dị, dân dã cũng có thể trở thành những câu thơ có giá trị nghệ thuật cao.
- Nhà thơ hiện đại không tìm kiếm những điều xa vời, viển vông, mà hướng đến những giá trị chân thực trong cuộc sống con người.
- Theo quan điểm của một nhà phê bình, thơ khác với các thể văn khác bởi khả năng in sâu vào trí nhớ người đọc.
Mục đích của việc nhận xét các quan niệm trên:
- Làm rõ quan điểm của tác giả về thơ: Thơ không chỉ là những câu chữ đẹp mà quan trọng hơn, nó là tiếng nói của tâm hồn, chứa đựng nhịp điệu nội tâm, chân lý và vẻ đẹp của cuộc sống.
- Giúp người đọc hiểu sâu hơn về vai trò và giá trị của thơ ca: Thơ không chỉ phản ánh cái đẹp một cách đơn thuần mà còn là tiếng nói của con người, thể hiện tư tưởng và cảm xúc chân thật.
- Khuyến khích sự sáng tạo trong sáng tác và thưởng thức thơ: Tác giả mong muốn người đọc có một góc nhìn toàn diện hơn về thơ ca, từ đó trân trọng giá trị nghệ thuật của thơ và không ngừng tìm tòi, khám phá những cách thể hiện mới mẻ.
Câu 3 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Các luận điểm thể hiện quan niệm của tác giả về thơ:
- Thơ là tiếng nói của tâm hồn con người.
- Những đặc trưng cơ bản của thơ.
- Hình ảnh trong thơ mang tính biểu tượng, giàu cảm xúc.
- Ngôn ngữ thơ cô đọng, súc tích.
- Nhạc tính trong thơ tạo nên sự hài hòa, gợi cảm.
- Thơ có con đường tiếp cận riêng đến trái tim người đọc.
- Sự hàm súc và đa nghĩa trong thơ.
- Sự phát triển của thơ tự do, thơ không vần.
- Vai trò của thơ trong bối cảnh thời đại mới.
Phân tích cách triển khai một luận điểm tiêu biểu – Khẳng định thơ phản ánh thế giới nội tâm của con người:
- Giải thích: Thơ giống như một bản nhạc nội tâm, một sự hòa quyện giữa nhịp điệu, hình ảnh và cảm xúc.
- Bình luận: Nhịp điệu thơ không chỉ được tạo nên từ âm điệu mà còn hình thành qua những khoảng lặng – nơi lưu giữ những rung động tinh tế nhất.
- Chứng minh: Dẫn chứng từ một câu ca dao và một nhận định của một nhà văn Pháp để làm rõ luận điểm.
Câu 4 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Những yếu tố quan trọng trong sáng tạo thơ theo quan điểm của tác giả:
- Hình ảnh thơ: Là những hình ảnh chân thực xuất hiện trong tâm hồn con người khi họ trải nghiệm một hoàn cảnh hoặc trạng thái cụ thể.
- Tư tưởng thơ: Gắn liền với cuộc sống, không tách rời thực tế. Tư tưởng của nhà thơ được thể hiện thông qua cảm xúc và tình cảm.
- Cảm xúc trong thơ: Luôn đi liền với suy nghĩ và tình cảm của con người, là yếu tố quan trọng tạo nên sức sống cho bài thơ.
- Tính chân thực trong thơ: Là sự chân thật của cảm xúc, phản ánh một cách sinh động những gì diễn ra trong tâm trí nhà thơ.
Các thao tác nghị luận được tác giả sử dụng:
- Giải thích: Làm rõ các khái niệm và đặc điểm của thơ.
- Phân tích: Mổ xẻ từng yếu tố để người đọc hiểu sâu hơn.
- Chứng minh: Đưa ra dẫn chứng cụ thể để củng cố lập luận.
- So sánh: Đối chiếu để làm nổi bật đặc trưng của thơ.
- Bác bỏ: Loại trừ những quan niệm sai lệch về thơ.
- Bình luận: Đưa ra quan điểm, đánh giá về vai trò của các yếu tố trong sáng tạo thơ.
Câu 5 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Tôi hoàn toàn tán thành quan điểm rằng hình thức thơ không quan trọng bằng việc thơ thể hiện được tâm hồn con người trong thời đại mới.
Lý do:
- Thơ trước hết là sự biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ của con người. Hình thức chỉ là công cụ, quan trọng nhất vẫn là nội dung mà thơ truyền tải.
- Mỗi thể loại thơ có đặc điểm riêng, góp phần làm phong phú nền thơ ca. Việc sử dụng đa dạng hình thức sẽ giúp thơ phát triển và phản ánh đầy đủ tâm tư con người.
- Nghệ thuật luôn vận động và đổi mới theo thời đại. Nếu bó buộc thơ vào khuôn mẫu cũ kỹ, nó sẽ mất đi sự sống động và không còn phù hợp với tâm hồn con người hiện đại.
- Thời đại mới mang đến những nội dung và cảm xúc mới, đòi hỏi hình thức thơ linh hoạt để truyền tải trọn vẹn nhất. Điều quan trọng không phải thơ có vần hay không, dài hay ngắn, mà là nó có chạm đến tâm hồn con người hay không.
Câu 6 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Những quan điểm về thơ của Nguyễn Đình Thi vẫn giữ nguyên giá trị đối với nền thơ ca hiện nay.
Bởi lẽ, các vấn đề ông đặt ra mang tính khoa học, có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc và luôn gắn liền với quá trình sáng tạo nghệ thuật. Quan niệm về thơ không chỉ phản ánh đúng bản chất của thi ca mà còn là kim chỉ nam cho các thế hệ sáng tác, giúp thơ luôn đổi mới và phù hợp với thời đại.
Câu 7 trang 77 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Văn bản giúp tôi nhận thức sâu sắc hơn về bản chất của thơ cũng như cách tiếp cận thơ hiệu quả:
- Thơ là tiếng nói của tâm hồn, là sự hòa quyện giữa cảm xúc và lý trí.
- Thơ phản ánh những rung động chân thật và sâu sắc nhất của con người.
- Để cảm nhận trọn vẹn một bài thơ, cần đọc kỹ, đọc nhiều lần, lắng nghe nhịp điệu, hình ảnh và ý nghĩa ẩn sâu trong từng câu chữ.
Kết nối đọc – viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cách hiểu của bạn về ý kiến: Bài thơ là sợi dây truyền tình cảm cho người đọc.
Bài thơ không chỉ là những câu chữ được sắp xếp theo vần điệu mà còn mang trong mình sợi dây truyền tải tình cảm sâu sắc đến người đọc. Khi đọc một bài thơ, ta có thể cảm nhận được niềm vui, nỗi buồn, sự trăn trở hay hy vọng mà tác giả gửi gắm. Thơ ca có khả năng chạm đến trái tim con người, khơi gợi những cảm xúc chân thật nhất. Chẳng hạn, những vần thơ trong Truyện Kiều của Nguyễn Du khiến ta xót xa cho số phận truân chuyên của Thúy Kiều, hay những bài thơ của Xuân Quỳnh lại khiến ta rung động bởi tình yêu dịu dàng và mãnh liệt. Như vậy, bài thơ chính là sợi dây vô hình kết nối tâm hồn tác giả với độc giả, giúp con người hiểu nhau hơn qua từng câu chữ đầy cảm xúc.
