Lời tiễn dặn đoạn trích xúc động trong Tiễn dặn người yêu tác phẩm tiêu biểu của văn học dân gian dân tộc Thái. Bằng lời ca mộc mạc nhưng da diết, bài thơ thể hiện nỗi lòng của đôi lứa yêu nhau khi phải chia xa, đồng thời phản ánh sâu sắc phong tục và đời sống tinh thần của người Thái. Hãy cùng tìm hiểu tác phẩm qua soạn bài Lời tiễn dặn Cánh diều dưới đây.
Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 trang 16 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Tâm trạng của chàng trai và cô gái qua lời đối thoại
Cả hai nhân vật đều mang tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng khi phải xa nhau.
Chàng trai dằn vặt, day dứt vì không thể bảo vệ được tình yêu của mình.
Cô gái đau buồn, bất lực trước số phận éo le, phải chấp nhận cuộc hôn nhân không mong muốn.
Câu 2 trang 18 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Điều gì đã xảy ra với cô gái khi về nhà chồng?
Cô gái bị chồng đối xử tàn nhẫn, thường xuyên bị đánh đập, chịu nhiều đau khổ.
Câu 3 trang 18 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng để thể hiện tâm trạng của chàng trai?
Tác giả sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để khắc họa tâm trạng của chàng trai:
Điệp cấu trúc: “Chết thành…”, “Yêu nhau, yêu…”
So sánh: “Lời đã trao thương – Như bán trâu ngoài chợ, như thu lúa muôn bông”
Hình ảnh ẩn dụ: “Lòng ta thương nhau như trăm lớp nghìn trùng”, “Bền – vàng, đá”
→ Những hình ảnh trên thể hiện nỗi đau đớn tột cùng và tình yêu son sắt của chàng trai.
Câu 4 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Lời tiễn dặn đã trở thành lời thề nguyền như thế nào?
Lời dặn dò không chỉ đơn thuần là sự chia ly mà còn là một lời thề nguyền son sắt:
“Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng … Người xiểm xui, không ngoảnh, không nghe.”
Câu thơ thể hiện sự thủy chung, kiên định của chàng trai với tình yêu của mình, dù hoàn cảnh có trắc trở đến đâu.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Chàng trai và cô gái đã nói với nhau về điều gì? Tâm trạng của họ ra sao?
Trong phần (1) của đoạn trích, chàng trai đau xót nói lời tiễn biệt cô gái, trong khi cô vẫn nuôi hy vọng có thể đoàn tụ một ngày nào đó. Cô bày tỏ sự quyết tâm và lòng chung thủy son sắt qua câu:
“Không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông;
Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già.”
Tâm trạng của cả hai đều tràn ngập đau khổ, tiếc nuối vì yêu nhau nhưng không thể bên nhau, khiến cuộc chia ly trở nên càng xót xa.
Câu 2 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Tình cảnh của cô gái khi ở nhà chồng và thái độ, cử chỉ của chàng trai khi chứng kiến điều đó
Khi về nhà chồng, cô gái phải chịu cảnh đối xử tàn nhẫn: bị chồng đánh đập, hành hạ không thương tiếc. Những hành động bạo lực được miêu tả rõ nét qua các hình ảnh: “trợn mắt ra tay”, “vụt tới tấp”, “ngã lăn chiêng”, “ngã lăn đùng”, “ngã không kịp chống kịp gượng”.
Chứng kiến cảnh ấy, chàng trai vô cùng đau lòng. Anh ân cần nâng cô dậy, phủi áo, chải tóc, đi chặt tre làm ống thuốc giúp cô giảm bớt đau đớn. Những hành động ấy thể hiện sự xót xa, thương cảm sâu sắc, đồng thời cũng là lời nhắn nhủ rằng tình yêu của anh dành cho cô vẫn luôn bền chặt, không gì có thể chia cắt.
Câu 3 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Qua lời căn dặn của chàng trai, nhân vật này có những phẩm chất gì?
Chàng trai là người giàu tình cảm, trọng nghĩa, luôn khát khao hạnh phúc và giữ trọn lòng chung thủy với người mình yêu.
Anh thể hiện sự dịu dàng, quan tâm chu đáo với cô gái, ngay cả khi cô rơi vào cảnh khổ cực.
Lời dặn dò của chàng không chỉ thể hiện nỗi đau ly biệt mà còn là một lời thề son sắt, khẳng định tình yêu bền vững bất chấp mọi trắc trở.
Câu 4 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Phân tích giá trị biểu cảm của biện pháp lặp cấu trúc trong phần (2) của đoạn trích.
Những câu thơ sử dụng biện pháp lặp cấu trúc:
Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông…
Chết ba năm hình con treo đó,
Chết thành sông vục nước uống mát lòng,
…
Chết thành hồn, chung một mái song song.
Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng,
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già…
Việc lặp lại cấu trúc trong những câu thơ trên giúp nhấn mạnh sự thủy chung, son sắt của đôi trai gái. Đồng thời, hình ảnh ẩn dụ cùng cách diễn đạt liên tục theo một mô-típ cố định đã tạo nên sự da diết, nhấn mạnh khát vọng mãnh liệt về một ngày được đoàn tụ. Qua đó, tác giả dân gian thể hiện niềm tin vững chắc vào tình yêu bền bỉ, bất chấp những biến cố và rào cản.
Câu 5 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Phân tích tác dụng nghệ thuật của những hình ảnh quen thuộc trong đoạn trích.
Đoạn trích sử dụng nhiều hình ảnh gần gũi với đời sống và tư duy của người dân miền núi. Cách diễn đạt giản dị nhưng sâu sắc đã giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được tình cảm và tâm trạng của nhân vật.
Những hình ảnh quen thuộc, gắn liền với thiên nhiên và cuộc sống lao động như: sông, tre, gỗ, mái nhà… vừa mang tính tượng trưng, vừa thể hiện được nỗi niềm của nhân vật. Qua đó, tác giả dân gian đã khéo léo truyền tải cảm xúc một cách chân thực, mộc mạc nhưng đầy sức lay động.
Câu 6 trang 19 sgk Ngữ văn 11 tập 1
Thông điệp của tác giả dân gian qua đoạn trích Lời tiễn dặn và ý nghĩa trong cuộc sống hiện nay.
Đoạn trích lên án những hủ tục lạc hậu đã cản trở tình yêu đôi lứa, khiến những người yêu nhau không thể đến được với nhau. Đồng thời, nó cũng thể hiện khát vọng về tình yêu tự do, được lựa chọn và sống hạnh phúc bên người mình yêu thương.
Thông điệp ấy vẫn mang ý nghĩa sâu sắc trong xã hội ngày nay, khi tình yêu và hôn nhân cần được xây dựng trên sự tự nguyện, đồng cảm, không bị ràng buộc bởi những định kiến hay áp lực từ bên ngoài.
Lời tiễn dặn là những lời cuối đong đầy tình cảm và nỗi niềm, thể hiện sự gắn bó sâu sắc giữa con người với nhau. Soạn bài này giúp ta hiểu rõ hơn về giá trị của sự chia sẻ, yêu thương và trách nhiệm, đồng thời khơi gợi trong ta những suy ngẫm về ý nghĩa của tình người trong cuộc sống. Đó là những lời nhắn nhủ chân thành, để lại dư âm sâu lắng trong lòng người đọc.
