Bạn đang cần soạn bài Hịch tướng sĩ lớp 8 để chuẩn bị cho bài kiểm tra hay thuyết trình? Bài soạn chuẩn chỉnh, dễ học, dễ nhớ này chính là cứu cánh giúp bạn đạt điểm cao và hiểu bài một cách trọn vẹn nhất.
Chuẩn bị
Yêu cầu trang 109 SGK Ngữ văn 8, Tập 1
Ôn lại phần Kiến thức ngữ văn đã học để vận dụng hiệu quả vào quá trình đọc hiểu văn bản này.
Khi tiếp cận văn bản nghị luận xã hội, cần chú ý những điểm sau:
Xác định rõ luận đề, các luận điểm chính; phân biệt giữa lí lẽ, bằng chứng khách quan và những nhận xét, đánh giá mang tính chủ quan của người viết.
Khám phá các biện pháp tu từ nổi bật được tác giả vận dụng; lưu ý đến yếu tố biểu cảm được thể hiện qua cách dùng từ, lối lập luận, thái độ và quan điểm của người viết nhằm tăng tính thuyết phục cho văn bản.
Chuẩn bị trước bài Hịch tướng sĩ để việc học hiệu quả hơn.
Tìm hiểu thông tin về hoàn cảnh ra đời và tác giả của bài hịch:
Trần Quốc Tuấn là một trong những danh tướng vĩ đại của lịch sử dân tộc. Vào các năm 1285 và 1287, khi quân Mông – Nguyên xâm lược Đại Việt lần thứ hai và thứ ba, ông được vua Trần Nhân Tông giao trọng trách làm Tiết chế – Tổng chỉ huy quân đội. Dưới sự chỉ đạo tài tình của ông, quân dân Đại Việt đã giành chiến thắng vang dội, đẩy lùi đạo quân được xem là mạnh nhất thế giới thời bấy giờ. Bài Hịch tướng sĩ được ông sáng tác vào khoảng thời gian trước cuộc kháng chiến lần thứ hai – giai đoạn được xem là gay go và khốc liệt nhất trong ba lần kháng chiến chống giặc Nguyên Mông. Tác phẩm ra đời nhằm động viên, khích lệ tướng sĩ chăm chỉ học tập Binh thư yếu lược – cuốn sách binh pháp do chính Trần Quốc Tuấn biên soạn.
Đọc hiểu
Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 trang 110 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Khi đưa ra các tấm gương trong lịch sử và thực tế đương thời như bằng chứng khách quan, tác giả nhằm làm nổi bật tinh thần yêu nước của dân tộc ta qua các thế hệ, những điều này đã được ghi chép lại trong sử sách.
Câu 2 trang 111 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Nội dung chính của phần (2) là sự thể hiện lòng căm phẫn, sự uất ức của tác giả khi miêu tả tội ác của kẻ thù xâm lược.
Câu 3 trang 112 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Phần mở đầu trong phần (3) liệt kê các hành động của các vị vua đối xử với tướng lĩnh và binh lính trong triều đình.
Câu 4 trang 112 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Tác giả phê phán những thái độ và hành động sau: vô cảm trước sự nhục nhã của đất nước, không biết xấu hổ khi quốc gia bị sỉ nhục, làm tướng triều đình mà phải phục tùng quân thù mà không cảm thấy tức giận, nghe nhạc và thưởng thức yến tiệc trong khi đất nước đang nguy nan mà không biết căm phẫn. Bên cạnh đó, tác giả cũng chỉ trích việc sa đà vào những thú vui tầm thường như chọi gà, đánh bạc, săn bắn hay hưởng thụ rượu ngon.
Câu 5 trang 112 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Việc nêu lên hậu quả nhằm mục đích khơi dậy ý thức trách nhiệm, kích thích tinh thần chiến đấu của các tướng sĩ, từ đó giúp họ nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ đất nước, quyết tâm tiêu diệt kẻ thù.
Câu 6 trang 113 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Đoạn cuối phần (3) nêu lên những vấn đề khích lệ tinh thần binh lính, khuyến khích họ dồn hết quyết tâm vào cuộc chiến. Nếu họ giữ vững lòng yêu nước, nỗ lực chiến đấu, chiến thắng sẽ không còn xa, và tương lai sẽ tươi sáng hơn.
Câu 7 trang 113 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Câu hỏi “Vì sao vậy?” nhằm giải thích lý do tại sao Trần Quốc Tuấn đưa ra lời cảnh báo cho binh lính trong câu văn mở đầu đoạn (4): “Nếu các ngươi…nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù”.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Mục đích và đối tượng thuyết phục của bài Hịch tướng sĩ:
Mục đích của bài Hịch tướng sĩ là nhằm động viên, khơi dậy lòng căm thù giặc của binh sĩ, giúp họ hiểu được tâm tư của Trần Quốc Tuấn, đồng thời thuyết phục họ chuyên tâm học hỏi và rèn luyện theo cuốn Binh thư yếu lược để có thể chiến đấu hiệu quả.
Đối tượng mà bài hịch hướng đến là các binh sĩ.
Câu 2 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Bố cục bài hịch và luận điểm ở từng phần:
Bố cục bài hịch:
Phần 1 (từ đầu đến “còn lưu tiếng tốt”): Trình bày những tấm gương trung thần, nghĩa sĩ trong sử sách nhằm khích lệ tinh thần chiến đấu của binh sĩ, nhắc nhở họ về trách nhiệm của mình đối với đất nước trong hoàn cảnh khó khăn.
Phần 2 (từ “Huống chi” đến “cũng vui lòng”): Tố cáo tội ác của kẻ thù, thể hiện lòng căm thù giặc. Qua đó, tạo ra sự phẫn nộ, khích lệ binh sĩ quyết tâm tiêu diệt quân xâm lược.
Phần 3 (từ “Các ngươi” đến “không muốn vui vẻ phỏng có được không?”): Phê phán thái độ, hành động của các tướng sĩ, chỉ ra những sai lầm của họ và giúp họ nhận thức rõ tình hình đất nước, từ đó rút ra bài học về tinh thần chiến đấu và sự đoàn kết.
Phần 4 (đoạn còn lại): Đưa ra những nhiệm vụ cụ thể, đồng thời khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ, nhấn mạnh tinh thần chiến thắng nếu họ thực sự kiên định và đoàn kết.
Các luận điểm ở từng phần có mối quan hệ logic và chặt chẽ, giúp bài hịch trở nên thuyết phục, rõ ràng và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đối với đối tượng nghe.
Câu 3 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Cách thuyết phục của tác giả qua bài Hịch tướng sĩ:
Mở đầu bài hịch, tác giả đưa ra những tấm gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách như một cách ca ngợi những vị anh hùng đã cống hiến cho đất nước, để lại tiếng thơm muôn đời. Mục đích là khơi dậy lòng trung quân ái quốc và khích lệ các tướng sĩ noi gương họ, chiến đấu vì sự nghiệp bảo vệ đất nước.
Tác giả bày tỏ tình cảm đối với các tướng sĩ, đồng thời phê phán nghiêm khắc những suy nghĩ, hành động sai trái của họ. Qua đó, tác giả mong muốn làm nổi bật trách nhiệm và nghĩa vụ của các tướng sĩ trong tình hình đất nước đang gặp nguy hiểm. Những lời phê phán này nhằm thúc đẩy họ dừng lại, nhìn nhận và sửa chữa sai lầm, đồng thời tăng cường quyết tâm chống giặc.
Lời khuyên của tác giả được đưa ra dựa trên những phương hướng cụ thể, hợp lý, như việc khuyến khích các tướng sĩ “đặt mồi lửa” để cảnh giác, lo xa, huấn luyện quân sĩ và học tập binh thư yếu lược. Điều này thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần chiến đấu cao độ cần thiết trong cuộc kháng chiến.
Câu 4 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Văn nghị luận không chỉ thuyết phục bằng lí lẽ mà còn bằng cả tình cảm, cảm xúc. Dưới đây là một số câu văn trong bài hịch nêu lí lẽ và bộc lộ nỗi lòng của Trần Quốc Tuấn:
Lí lẽ:
“Giặc với ta là kẻ thù không đợi trời chung, các ngươi cứ điềm nhiên không biết rửa nhục, không lo trừ hung, không dạy quân sĩ, chẳng khác nào quay mũi giáo mà chịu đầu hàng, giơ tay không mà chịu thua giặc.”
Cảm xúc, tình cảm:
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong ra ngựa, ta cũng vui lòng.”
Câu 5 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Giá trị nội dung và nghệ thuật của bài hịch:
Giá trị nội dung: Bài Hịch tướng sĩ là một tác phẩm thể hiện mạnh mẽ tinh thần yêu nước và lòng căm thù giặc của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Nó phản ánh ý chí quyết tâm đánh đuổi kẻ thù và bảo vệ đất nước.
Giá trị nghệ thuật: Bài hịch có cấu trúc chặt chẽ, luận điểm rõ ràng, sử dụng nhiều hình ảnh sinh động và biện pháp tu từ đặc sắc. Điều này làm tăng sức thuyết phục của bài hịch, đồng thời thể hiện tài năng nghệ thuật của Trần Quốc Tuấn trong việc kết hợp lí lẽ và cảm xúc.
Câu 6 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Ngày nay, có loại văn bản nào có mục đích và nội dung tương tự như bài hịch không? Theo em, khi nào người ta sẽ viết loại văn bản như thế?
Ngày nay, một văn bản có mục đích và nội dung tương tự bài hịch có thể là các “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, hay các tuyên bố, lời kêu gọi khác nhằm mobilize tinh thần đoàn kết, quyết tâm chống lại kẻ thù.
Theo em, loại văn bản này thường được viết khi một cuộc kháng chiến, một sự kiện lịch sử quan trọng, hoặc một thử thách lớn đe dọa đến vận mệnh quốc gia, và cần phải kêu gọi toàn dân, toàn quân cùng tham gia và đồng lòng.
Câu 7 trang 114 SGK Ngữ Văn lớp 8 Tập 1
Từ bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, em rút ra được điều gì về cách viết một bài văn nghị luận để thuyết phục người khác?
Từ bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, em học được cách sử dụng dẫn chứng cụ thể, rõ ràng và luận điểm mạnh mẽ trong việc thuyết phục người khác. Những luận cứ phải hợp lý và có tính xác thực để làm nền tảng thuyết phục người đọc, đồng thời cần bộc lộ tình cảm và niềm tin mạnh mẽ, giúp tăng sức thuyết phục.
Hịch tướng sĩ không chỉ là bài học lịch sử, đó còn là bài học về lòng yêu nước và tinh thần trách nhiệm. Mong rằng, những khí phách hào hùng từ áng văn này sẽ tiếp thêm sức mạnh cho bạn trong học tập và cuộc sống. Hãy sống xứng đáng với truyền thống cha ông.
