Soạn bài Gặp lá cơm nếp lớp 7 là hành trình khám phá một lát cắt bình dị mà đầy xúc động của cuộc sống nông thôn qua ngòi bút của Võ Quảng. Trong cái nhìn hồn nhiên của trẻ thơ, chiếc lá cơm nếp trở thành biểu tượng cho tình cảm gia đình, sự quan tâm, sẻ chia. Cùng theo dõi bài soạn để cảm nhận vẻ đẹp mộc mạc ẩn sau từng chi tiết nhỏ.
Trước khi đọc
Câu 1 trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1
Trong các bài thơ đã cho, những bài thơ thuộc thể thơ năm chữ là:
Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh)
Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh)
Câu 2 trang 43 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1
Đối với em, xôi là một món ăn vô cùng quen thuộc và gắn bó với tuổi thơ. Mỗi sáng, được cầm trên tay một gói xôi nóng hổi, em lại cảm thấy thật ấm áp. Khi mở lớp lá chuối xanh mướt ra, làn khói mỏng bay lên mang theo hương thơm lừng của nếp mới, quyện với mùi béo bùi của đỗ xanh hay vị ngọt dịu của gấc. Từng hạt nếp dẻo thơm, căng mẩy tan trong miệng, để lại vị ngọt thanh tự nhiên và cảm giác chắc bụng. Dù là xôi trắng ăn cùng muối vừng, xôi đỗ xanh thơm bùi hay xôi gấc đỏ au, mỗi loại đều mang một hương vị đặc trưng riêng nhưng đều có chung sự dân dã, mộc mạc. Đó là hương vị giản dị của quê nhà, một món ăn tuy đơn giản nhưng luôn khiến em nhớ mãi.
Đọc văn bản
Theo dõi: Số tiếng trong mỗi câu thơ, cách gieo vần và nhịp điệu.
Mỗi câu thơ gồm 5 tiếng.
Vần được gieo ở cuối câu (vần chân).
Nhịp thơ thay đổi linh hoạt giữa 2/3 và 3/2, tạo nên sự mềm mại trong giai điệu.
Hình dung: Hình ảnh người mẹ trong ký ức của đứa con.
Người mẹ hiện lên với hình ảnh tần tảo, chăm chỉ qua cảnh “nhặt lá đun bếp”. Đứa con khắc khoải nhớ mùi cơm nếp do mẹ nấu, mùi thơm lan tỏa khắp con đường.
Theo dõi: Tình cảm sâu sắc của đứa con dành cho mẹ và quê hương, đất nước.
Đó là nỗi nhớ thương, yêu mến và trân trọng đối với hương vị quê nhà, không thể nào quên được, “chia đều nỗi nhớ thương” trong lòng.
Sau khi đọc
Câu 1 trang 44 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1
Dưới đây là sự khác biệt về hình thức nghệ thuật giữa hai bài thơ “Gặp lá cơm nếp” và “Đồng dao mùa xuân”:
Bài thơ “Gặp lá cơm nếp”:
Thể thơ: Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ, mỗi dòng thơ gồm 5 tiếng.
Cách gieo vần: Tác giả chủ yếu sử dụng vần chân (các tiếng ở cuối dòng vần với nhau) để tạo sự liên kết và nhạc điệu cho bài thơ.
Nhịp thơ: Nhịp thơ được sử dụng linh hoạt, phổ biến nhất là nhịp 2/3 và 3/2, tạo nên giọng điệu tha thiết, bồi hồi.
Bố cục: Bài thơ được chia thành các khổ 4 dòng, riêng khổ kết thúc có 2 dòng, tạo ra một sự lắng đọng đặc biệt.
Bài thơ “Đồng dao mùa xuân”:
Thể thơ: Bài thơ được sáng tác theo thể thơ bốn chữ, mỗi dòng có 4 tiếng, gần gũi với lời đồng dao của trẻ em.
Cách gieo vần: Cách gieo vần trong bài rất tự do, không tuân theo một quy luật cố định, tạo nên sự phóng khoáng, tự nhiên.
Nhịp thơ: Nhịp thơ cũng rất linh hoạt, thường là 2/2 hoặc 3/1, phù hợp với nhịp điệu của một câu chuyện kể.
Bố cục: Việc chia khổ thơ không đều, có khổ 2 dòng, khổ 3 dòng và khổ 4 dòng, thể hiện sự tự do trong cảm xúc và mạch thơ.
Câu 2 trang 44 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1
Hoàn cảnh đã gợi lên trong lòng người con những ký ức về mẹ: hình ảnh người con thèm thuồng bát xôi mùa gặt, khói bay ngang tầm mắt khiến ký ức ùa về.
Hình ảnh người mẹ hiện lên trong tâm trí đứa con với nét tảo tần qua cảnh “nhặt lá đun bếp”, cùng với mùi cơm nếp do mẹ nấu lan tỏa “thơm suốt đường con”.
→ Chính hoàn cảnh này là nền tảng để tác giả bộc lộ tình cảm sâu sắc của mình.
Câu 3 trang 44 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1
Ở khổ thơ thứ ba, người con bộc lộ rõ ràng những cảm xúc chân thành: nỗi nhớ mẹ, nhớ quê hương và lòng thương yêu dành cho cả mẹ và đất nước.
Những tình cảm ấy càng dâng trào khi “gặp lá cơm nếp”, bởi mùi hương đó gắn bó sâu sắc với ký ức và là biểu tượng quen thuộc của quê hương trong trái tim người con. Lá cơm nếp như một chất xúc tác, giúp bùng lên ngọn lửa nhớ thương và tình yêu đó.
Câu 4 trang 44 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1
Qua những hình ảnh và cảm xúc đó, người con hiện lên là người con hiếu thảo, với tình yêu dành cho mẹ và quê hương đất nước luôn thường trực trong lòng, chỉ cần một tác nhân nhỏ là tình cảm ấy lại bùng cháy mãnh liệt.
Câu 5 trang 44 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1
Thể thơ năm chữ góp phần đắc lực trong việc truyền tải cảm xúc của nhà thơ. Việc mỗi câu chỉ có năm tiếng, kết hợp với hệ thống vần và nhịp điệu hài hòa, tạo nên sự thân thiện, dễ đọc và dễ cảm nhận, giúp tác giả thuận lợi bày tỏ những suy tư, tình cảm sâu sắc.
Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nghĩ về tình cảm của người con đối với mẹ trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.
Bài thơ “Gặp lá cơm nếp” đã khắc họa thật cảm động tình yêu thương của người con dành cho mẹ mình. Nơi chiến trường gian lao, mùi hương dân dã của lá cơm nếp đã gợi lên trong lòng người lính nỗi nhớ quê hương, nhớ nhà và trên hết là nhớ bóng hình người mẹ. Trong tâm tưởng của anh, mẹ hiện lên gắn liền với mùi xôi thơm thảo, với căn bếp quen thuộc, ấm cúng. Nỗi nhớ ấy không làm người lính yếu lòng, mà ngược lại, nó trở thành nguồn động viên, an ủi, tiếp thêm sức mạnh để anh vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. Tình mẫu tử giản dị mà thiêng liêng ấy chính là hành trang quý giá nhất, là hương thơm vĩnh cửu theo anh trên mọi nẻo đường.
Qua việc soạn bài Gặp lá cơm nếp lớp 7, người học không chỉ hiểu thêm về nghệ thuật kể chuyện gần gũi mà còn thấy rõ giá trị của những điều giản dị trong đời sống. Tác phẩm là lời nhắc về tình cảm gia đình ấm áp – nơi từng chiếc lá, từng gói cơm nếp cũng đủ khiến lòng người bồi hồi.
