Soạn bài Bầy chim chìa vôi lớp 7 – Kết nối tri thức giúp học sinh hiểu rõ nội dung, thông điệp và nghệ thuật của tác phẩm qua các phân tích chi tiết, câu hỏi bài tập dễ hiểu. Bài soạn được thiết kế theo phương pháp học hiện đại, giúp học sinh tiếp cận bài học hiệu quả và phát triển kỹ năng cảm thụ văn học.
Trước khi đọc
Câu hỏi trang 11 sgk Ngữ văn lớp 7 tập 1
Một trong những trải nghiệm đẹp nhất của tuổi thơ em là lần đầu tiên được cùng bố mẹ đi chơi công viên vào dịp Tết. Hôm ấy, em được chơi rất nhiều trò chơi thú vị như đu quay, tô tượng và ăn kem. Cảm giác được nắm tay bố mẹ, cười đùa vui vẻ giữa không gian đông vui và rực rỡ sắc màu khiến em cảm thấy vô cùng hạnh phúc.
Một số từ ngữ diễn tả cảm xúc của em khi nghĩ về trải nghiệm đó là: vui vẻ, háo hức, hạnh phúc, ấm áp, nhớ mãi.
Đọc văn bản
Theo dõi: Nội dung cuộc trò chuyện của hai anh em Mên và Mon lúc nửa đêm.
Hai anh em Mên và Mon trò chuyện trong đêm mưa to. Nước sông dâng cao khiến cả hai lo lắng rằng bãi cát giữa sông – nơi chim chìa vôi làm tổ – có thể bị ngập, và những chú chim non còn yếu sẽ bị chết đuối.
Theo dõi: Chi tiết nào được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon?
Trong lời nói của Mon, cụm từ “anh bảo” được lặp lại tới 4 lần. Mỗi lần lặp đều đi kèm một câu hỏi đầy lo âu như: mưa có to không, nước sông có dâng cao không, bãi cát giữa sông có bị ngập không, và số phận của những chú chim chìa vôi non sẽ ra sao.
Theo dõi: Thói quen làm tổ và đẻ trứng của bầy chim chìa vôi ở bãi sông quê Mên và Mon.
Vào mùa khô, khi nước rút, các bãi cát hiện ra và rong rêu khô héo tạo thành lớp lót mềm. Bầy chim chìa vôi thường bay ra những bãi cát này để làm tổ và đẻ trứng.
Dự đoán: Bầy chim chìa vôi non có bay được vào bờ không?
Có khả năng đàn chim non sẽ bay được vào bờ, nhưng vẫn còn đó sự lo lắng vì mưa to và nước dâng cao có thể đe dọa đến tính mạng chúng.
Theo dõi: Chú ý cử chỉ, lời nói của nhân vật Mên.
Mên thể hiện sự điềm tĩnh và dứt khoát trong hành động, lời nói mang tính quyết đoán, thể hiện sự chín chắn, trưởng thành hơn tuổi.
Hình dung: Khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh.
Khi bình minh hé rạng, ánh sáng chiếu lên những hạt mưa long lanh trên mặt nước, bãi sông hiện lên như một bức tranh kỳ ảo. Trong làn nước mênh mông, những cánh chim nhỏ bé, còn ướt sũng, bất ngờ vỗ cánh bay lên – như một điều kỳ diệu giữa thiên nhiên.
Đối chiếu: Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây có đúng như dự đoán của em không?
Cuộc “cất cánh” của đàn chim non hoàn toàn đúng như em đã hình dung – chúng đã vượt qua hiểm nguy để bay lên an toàn, mang lại niềm vui và nhẹ nhõm cho người chứng kiến.
Theo dõi: Cảm xúc của hai nhân vật Mên và Mon khi quan sát bầy chim chìa vôi non bay lên.
Khi chứng kiến đàn chim chìa vôi non tung cánh bay lên khỏi mặt nước và hạ cánh an toàn bên lùm dứa dại, cả Mên và Mon lặng người, không nói nên lời. Sự xúc động dâng trào khiến hai đứa gần như rơi nước mắt – một khoảnh khắc thiêng liêng của niềm vui, sự giải tỏa và tình yêu thương loài vật.
Sau khi đọc
Câu 1 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 16
Tác phẩm: Bầy chim chìa vôi
Chủ đề: Thể hiện tình cảm yêu thiên nhiên, quý trọng muôn loài.
Ngôi kể: Tác giả lựa chọn ngôi thứ ba để dẫn dắt câu chuyện.
Câu 2 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 16
Lời của người kể chuyện:
Vào khoảng hai giờ sáng, Mon tỉnh dậy. Nó quay người sang phía anh và khẽ gọi.
Mên đáp lại bằng một giọng dứt khoát, rõ ràng như thể đã tỉnh giấc từ lâu.
Lời thoại của nhân vật:
“Anh Mên ơi, anh Mên!”
“Gì đấy? Mày chưa ngủ à?”
Câu 3 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 17
Hai anh em Mên và Mon rất lo lắng vì sợ bầy chim chìa vôi non sẽ bị nước lũ cuốn trôi và chết đuối.
Chi tiết tiêu biểu: Mon lo lắng hỏi về tình trạng bãi cát giữa sông, còn Mên thì chợt nhận ra nguy cơ ngập lụt, cả hai cùng chung một nỗi sợ cho đàn chim non.
Câu 4 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 17
Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon đã nhắc đến tổ chim, việc thả con cá bống mà bố bắt được, và rủ anh Mên mang tổ chim vào bờ.
→ Những điều đó cho thấy Mon là một cậu bé có tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật và biết quan tâm đến sự sống quanh mình.
Câu 5 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 17
Một vài chi tiết nổi bật khi miêu tả nhân vật Mên ở phần (3):
Giọng điệu chững chạc, mang dáng dấp người lớn như: “chứ gì nữa”, “kéo đò về bến chứ, không thì chết…”.
Hành động dứt khoát: phân công công việc, chủ động kéo đò, tự mình buộc dây vào người để hành động.
→ Mên là người anh can đảm, giàu tinh thần trách nhiệm và luôn để tâm đến em mình.
Câu 6 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 17
Khi đọc đến đoạn tả cảnh bình minh trên bãi sông, em ấn tượng sâu sắc với khoảnh khắc Mên và Mon lặng lẽ, xúc động đến rơi nước mắt khi chứng kiến đàn chim non cất cánh lần đầu.
→ Chi tiết này gợi lên vẻ đẹp trong sáng, đầy yêu thương và sự tinh tế trong tâm hồn của hai đứa trẻ.
Câu 7 SGK Ngữ văn lớp 7, Tập 1 – trang 17
Ở phần kết truyện, Mên và Mon bật khóc vì quá xúc động khi thấy bầy chim non đã bay được và sống sót qua trận mưa lũ.
→ Hình ảnh đó thể hiện niềm vui vỡ òa, sự cảm thông và gắn bó của các em nhỏ đối với sự sống mong manh mà dũng cảm của những cánh chim nhỏ bé.
Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) kể lại sự việc bầy chim chìa vôi bay lên khỏi bãi sông bằng lời của một trong hai nhân vật Mon hoặc Miên (ngôi kể thứ nhất).
Tôi vẫn còn nhớ rõ cái khoảnh khắc bầy chim vỗ cánh bay vút lên khỏi bãi sông. Tiếng vỗ cánh xào xạc và tiếng hót vang lên như lời chia tay đầy lưu luyến. Tôi đứng lặng người nhìn theo, lòng bỗng thấy trống trải và buồn đến lạ. Bầy chim đã rời đi, mang theo cả những ngày tháng vui vẻ của chúng tôi nơi đây. Tôi chợt ước gì chúng tôi có thể giữ chúng lại mãi mãi, nhưng rồi cũng hiểu, chim trời thì phải bay về nơi chúng thuộc về. Dẫu buồn, tôi vẫn mỉm cười chào tạm biệt chúng – những người bạn nhỏ đã gắn bó với tuổi thơ tôi.
Qua bài soạn Bầy chim chìa vôi lớp 7, học sinh không chỉ hiểu rõ hơn về nội dung và giá trị của tác phẩm mà còn rút ra được những bài học nhân văn sâu sắc về cuộc sống và con người. Hy vọng rằng, với những phân tích chi tiết và hướng dẫn rõ ràng trong bài viết, các em sẽ có cái nhìn toàn diện và cảm nhận sâu sắc hơn về tác phẩm, từ đó phát triển khả năng tư duy và cảm thụ văn học của mình.
