Viết mở bài cho tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao là một kỹ năng quan trọng mà học sinh lớp 8 cần nắm vững. Phần mở bài không chỉ giới thiệu về tác phẩm mà còn tạo ấn tượng ban đầu với người đọc, đặc biệt là thầy cô giáo chấm bài.
Bài viết này sẽ giới thiệu 10 mẫu mở bài Lão Hạc theo hai phương pháp: trực tiếp và gián tiếp, giúp các em học sinh có thêm nhiều lựa chọn để làm phong phú bài văn của mình.
Mở bài trực tiếp cho tác phẩm Lão Hạc
Mở bài trực tiếp là cách viết đi thẳng vào vấn đề, giới thiệu ngay về tác giả, tác phẩm và nội dung chính. Đây là phương pháp truyền thống, rõ ràng và dễ áp dụng cho học sinh lớp 8. Dưới đây là 5 mẫu mở bài Lão Hạc theo phương pháp trực tiếp.
Mẫu 1: Giới thiệu tác giả và tác phẩm
Nam Cao (1917-1951) là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Trong số những tác phẩm để đời của ông, truyện ngắn “Lão Hạc” được sáng tác năm 1943 đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc. Tác phẩm xoay quanh hình ảnh người nông dân nghèo Lão Hạc với số phận bi thương trong xã hội cũ, thể hiện tình yêu thương con sâu sắc và phẩm chất cao đẹp của người lao động. Qua nhân vật Lão Hạc, Nam Cao đã phản ánh chân thực hiện thực xã hội đen tối và khắc họa thành công vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân Việt Nam.
Mẫu 2: Nhấn mạnh giá trị nhân đạo
Truyện ngắn “Lão Hạc” của nhà văn Nam Cao là một tác phẩm tiêu biểu cho khuynh hướng văn học hiện thực mang đậm tinh thần nhân đạo. Ra đời trong hoàn cảnh đất nước đầy biến động năm 1943, “Lão Hạc” đã chạm đến trái tim người đọc bằng câu chuyện đau thương về một người cha nghèo khổ phải bán con chó Vàng thân yêu và cuối cùng chọn cái chết để bảo toàn nhân phẩm. Tác phẩm không chỉ tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến tàn bạo mà còn ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn, lòng tự trọng và tình phụ tử sâu nặng của người nông dân Việt Nam trong hoàn cảnh bi thảm.
Mẫu 3: Đặt vấn đề về số phận con người
“Lão Hạc” của Nam Cao là một tác phẩm văn học tiêu biểu viết về số phận con người trong xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Được sáng tác năm 1943, truyện ngắn này đã phản ánh chân thực cuộc sống cùng cực của người nông dân nghèo dưới ách áp bức của thực dân Pháp và phong kiến. Thông qua hình tượng Lão Hạc – một người nông dân nghèo khổ, cô đơn nhưng giàu lòng tự trọng và tình thương con vô bờ bến, Nam Cao đã thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân đạo của mình, đồng thời lên án mạnh mẽ xã hội bất công đã đẩy con người vào những bi kịch không lối thoát.
Mẫu 4: Khái quát về bối cảnh lịch sử
Trong bối cảnh xã hội Việt Nam những năm 1943 – thời kỳ thực dân Pháp và phát xít Nhật thống trị, người dân Việt Nam phải chịu cảnh “một cổ hai tròng”, Nam Cao đã sáng tác truyện ngắn “Lão Hạc” với nội dung phản ánh chân thực cuộc sống đau khổ của người nông dân. Tác phẩm kể về cuộc đời bi thương của lão Hạc – một người nông dân nghèo khổ, phải bán con chó Vàng thân yêu và cuối cùng chọn cách tự tử bằng thuốc chuột để không làm phiền hàng xóm và giữ lại mảnh vườn cho đứa con trai đi phu đồn điền cao su. Qua hình tượng lão Hạc, nhà văn không chỉ tố cáo xã hội bất công mà còn thể hiện lòng trắc ẩn sâu sắc đối với những số phận bất hạnh.
Mẫu 5: Nêu chủ đề chính của tác phẩm
Truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao là một tác phẩm xuất sắc về đề tài người nông dân và số phận bi thảm của họ trong xã hội cũ. Được sáng tác năm 1943, tác phẩm đã khắc họa thành công hình tượng người nông dân nghèo với những phẩm chất cao đẹp: lòng tự trọng, tình phụ tử thiêng liêng và sự chịu đựng phi thường trước những đòn roi của số phận. Thông qua câu chuyện về lão Hạc phải bán chó Vàng và cuối cùng uống thuốc chuột tự tử, Nam Cao đã tố cáo mạnh mẽ xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy con người vào con đường cùng, đồng thời thể hiện niềm cảm thương sâu sắc đối với những kiếp người bất hạnh.
Mở bài gián tiếp cho tác phẩm Lão Hạc
Mở bài gián tiếp là cách viết mở đầu bằng những suy nghĩ, cảm xúc, triết lý, câu nói hoặc dẫn dắt từ xa rồi mới đi vào vấn đề chính. Phương pháp này tạo ấn tượng mạnh, thể hiện sự sáng tạo và giúp bài viết trở nên độc đáo hơn. Dưới đây là 5 mẫu mở bài Lão Hạc theo phương pháp gián tiếp.
Mẫu 1: Mở bài bằng câu nói triết lý
“Trong đau khổ, phẩm giá con người càng tỏa sáng” – câu nói này như một lời khẳng định chân lý về sự vĩ đại tiềm ẩn trong những tâm hồn bình dị. Đọc truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao, ta không khỏi xúc động trước nhân phẩm cao đẹp của một lão nông nghèo khổ, người đã chọn cái chết để bảo toàn nhân cách và dành lại tài sản ít ỏi cho đứa con trai duy nhất. Sáng tác năm 1943, giữa thời kỳ đen tối của lịch sử dân tộc, tác phẩm đã trở thành lời tố cáo mạnh mẽ về xã hội bất công và đồng thời là khúc tráng ca về vẻ đẹp tâm hồn người nông dân Việt Nam.
Mẫu 2: Mở bài bằng cảm xúc cá nhân
Có những trang văn đọc xong khiến ta không cầm được nước mắt, không phải vì những cảnh tượng bi thương được miêu tả quá đỗi đau lòng, mà bởi vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật hiện lên giữa những hoàn cảnh khốn cùng. Truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao là một tác phẩm như thế. Lần đầu tiên đọc câu chuyện về người cha già phải bán con chó Vàng yêu quý và cuối cùng chọn cái chết bằng thuốc chuột, tôi đã không thể kìm nén được cảm xúc. Sáng tác năm 1943, tác phẩm này không chỉ là lời tố cáo sâu sắc về xã hội bất công mà còn là bức tranh cảm động về tình phụ tử và nhân phẩm cao đẹp của người nông dân Việt Nam trong hoàn cảnh bi đát.
Mẫu 3: Mở bài bằng câu hỏi tu từ
Phẩm giá con người đáng giá bao nhiêu? Và liệu trong cảnh nghèo đói cùng cực, con người có còn giữ được nhân cách của mình? Đây là những câu hỏi mà Nam Cao đã đặt ra và trả lời thông qua hình tượng nhân vật lão Hạc trong truyện ngắn cùng tên. Sáng tác năm 1943, “Lão Hạc” đã trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại với giá trị nhân đạo sâu sắc. Câu chuyện về người cha già cô độc, phải bán con chó Vàng thân yêu và cuối cùng chọn cái chết để bảo toàn nhân phẩm và để lại mảnh vườn cho con trai đã chạm đến trái tim hàng triệu độc giả, trở thành lời tố cáo mạnh mẽ về xã hội bất công và tàn nhẫn thời bấy giờ.
Mẫu 4: Mở bài bằng hình ảnh ẩn dụ
Trong khu vườn văn học Việt Nam, có những nhân vật như những cây đại thụ, dù thời gian có trôi qua vẫn đứng vững và tỏa bóng mát cho người đọc bao thế hệ. Lão Hạc trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao là một nhân vật như thế. Tuy chỉ là một lão nông nghèo khổ, cô đơn trong xã hội cũ, nhưng lão Hạc đã trở thành biểu tượng cho phẩm giá, lòng tự trọng và tình yêu thương con vô bờ bến của người nông dân Việt Nam. Sáng tác năm 1943, truyện ngắn “Lão Hạc” không chỉ tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến tàn bạo đã đẩy con người vào đường cùng mà còn là lời ngợi ca sâu sắc về vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong hoàn cảnh bi thương.
Mẫu 5: Mở bài bằng dẫn chứng lịch sử
Những năm 1940-1945, dưới ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật, người dân Việt Nam phải chịu cảnh “một cổ hai tròng”, đặc biệt là tầng lớp nông dân nghèo khổ. Trong bối cảnh lịch sử đen tối ấy, Nam Cao đã sáng tác truyện ngắn “Lão Hạc” (1943) như một lời tố cáo mạnh mẽ về xã hội bất công và một lời ngợi ca sâu sắc về vẻ đẹp tâm hồn người nông dân Việt Nam. Tác phẩm kể về cuộc đời bi thương của lão Hạc – một người nông dân nghèo khổ, cô đơn nhưng giàu lòng tự trọng và tình thương con vô bờ bến. Câu chuyện về việc lão phải bán con chó Vàng thân yêu và cuối cùng chọn cái chết bằng thuốc chuột để bảo toàn nhân phẩm và để lại mảnh vườn cho con trai đã trở thành một trong những trang văn cảm động nhất trong nền văn học Việt Nam hiện đại.
Phân tích đặc điểm của mở bài trực tiếp và gián tiếp
Để giúp học sinh lớp 8 hiểu rõ hơn về hai phương pháp viết mở bài Lão Hạc, chúng ta sẽ phân tích đặc điểm của từng loại và so sánh ưu nhược điểm của chúng.
Đặc điểm của mở bài trực tiếp
Mở bài trực tiếp có những đặc điểm nổi bật sau:
- Đi thẳng vào vấn đề: Giới thiệu ngay về tác giả, tác phẩm, thời gian sáng tác và nội dung chính.
- Cấu trúc rõ ràng: Thường theo trình tự: tác giả → tác phẩm → thời gian sáng tác → nội dung chính → giá trị.
- Ngôn ngữ súc tích: Sử dụng ngôn ngữ ngắn gọn, rõ ràng, tránh dài dòng.
- Thông tin đầy đủ: Cung cấp đầy đủ thông tin cơ bản về tác phẩm “Lão Hạc” và nhà văn Nam Cao.
- Dễ áp dụng: Phù hợp với học sinh mới làm quen với phân tích văn học.
Đặc điểm của mở bài gián tiếp
Mở bài gián tiếp có những đặc điểm nổi bật sau:
- Dẫn dắt từ xa: Bắt đầu bằng câu nói, triết lý, cảm xúc, hình ảnh ẩn dụ hoặc bối cảnh lịch sử.
- Tạo ấn tượng mạnh: Gây chú ý và tạo ấn tượng với người đọc ngay từ đầu.
- Thể hiện sự sáng tạo: Cho phép học sinh thể hiện cá tính và sự sáng tạo của mình.
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh: Sử dụng ngôn ngữ giàu cảm xúc, hình ảnh và biện pháp tu từ.
- Linh hoạt trong cách tiếp cận: Có nhiều cách để mở bài, tùy thuộc vào ý tưởng và cảm xúc của người viết.
So sánh ưu nhược điểm của hai loại mở bài
Để giúp học sinh lớp 8 lựa chọn phương pháp viết mở bài Lão Hạc phù hợp, dưới đây là bảng so sánh ưu nhược điểm của hai loại mở bài:
Ưu điểm của mở bài trực tiếp
- Rõ ràng, mạch lạc: Giúp người đọc nắm bắt ngay thông tin cơ bản về tác phẩm.
- An toàn về mặt học thuật: Đảm bảo đầy đủ thông tin cần thiết, ít rủi ro khi chấm điểm.
- Dễ thực hiện: Không đòi hỏi nhiều kỹ năng văn chương cao cấp.
- Tiết kiệm thời gian: Phù hợp khi làm bài trong điều kiện thời gian hạn chế.
- Phù hợp với đề bài mang tính học thuật: Đáp ứng tốt yêu cầu của các đề bài phân tích, nghị luận văn học.
Nhược điểm của mở bài trực tiếp
- Thiếu tính sáng tạo: Có thể bị coi là công thức, thiếu điểm nhấn.
- Ít gây ấn tượng: Khó tạo dấu ấn riêng trong mắt người chấm.
- Dễ trùng lặp với bạn cùng lớp: Nhiều học sinh có thể viết mở bài tương tự nhau.
- Thiếu cảm xúc: Thường mang tính liệt kê thông tin hơn là thể hiện cảm xúc cá nhân.
- Có thể khô khan: Nếu không khéo léo, mở bài có thể trở nên khô khan, thiếu sức hút.
Ưu điểm của mở bài gián tiếp
- Gây ấn tượng mạnh: Tạo sự chú ý và thu hút người đọc ngay từ đầu.
- Thể hiện cá tính: Cho phép học sinh thể hiện góc nhìn và cảm xúc riêng.
- Điểm cao về sáng tạo: Thường được đánh giá cao về tính sáng tạo và độc đáo.
- Tạo không khí cho bài viết: Giúp dẫn dắt tự nhiên vào nội dung chính.
- Thể hiện sự hiểu biết sâu sắc: Cho thấy học sinh không chỉ nắm kiến thức mà còn có suy nghĩ riêng.
Nhược điểm của mở bài gián tiếp
- Rủi ro cao hơn: Nếu không khéo léo, có thể bị lạc đề hoặc lan man.
- Đòi hỏi kỹ năng văn chương tốt: Cần có vốn từ phong phú và khả năng diễn đạt tốt.
- Tốn thời gian hơn: Cần nhiều thời gian để suy nghĩ và triển khai ý tưởng.
- Có thể thiếu thông tin cơ bản: Nếu quá tập trung vào yếu tố sáng tạo, có thể bỏ sót thông tin quan trọng.
- Khó kiểm soát độ dài: Dễ viết dài dòng, chiếm nhiều thời gian và dung lượng bài viết.
Lời khuyên khi viết mở bài Lão Hạc cho học sinh lớp 8
Để giúp các em học sinh lớp 8 viết mở bài Lão Hạc hiệu quả, dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:
Lời khuyên chung
- Đọc kỹ tác phẩm: Nắm vững nội dung, ý nghĩa và giá trị của truyện ngắn “Lão Hạc”.
- Hiểu rõ yêu cầu đề bài: Xác định loại bài (nghị luận, phân tích, cảm nhận) để chọn cách mở bài phù hợp.
- Lựa chọn phương pháp phù hợp: Dựa vào sở trường và yêu cầu đề bài để chọn mở bài trực tiếp hoặc gián tiếp.
- Chuẩn bị trước các mẫu mở bài: Luyện tập viết nhiều mẫu mở bài khác nhau để có sự lựa chọn.
- Chú ý thời gian: Phân bổ thời gian hợp lý, không dành quá nhiều thời gian cho phần mở bài.
Lời khuyên cho mở bài trực tiếp
- Nắm chắc thông tin cơ bản: Tên tác giả (Nam Cao), tên tác phẩm (Lão Hạc), năm sáng tác (1943).
- Tóm tắt ngắn gọn nội dung: Nêu những nét chính về nhân vật Lão Hạc và câu chuyện.
- Nêu giá trị nổi bật: Nhấn mạnh giá trị nhân đạo, giá trị hiện thực hoặc nghệ thuật của tác phẩm.
- Tránh sáo rỗng: Không lặp lại những câu mở bài quá quen thuộc mà không có điểm nhấn.
- Kết nối với thân bài: Mở bài nên gợi mở cho những ý sẽ triển khai trong thân bài.
Lời khuyên cho mở bài gián tiếp
- Chọn điểm nhấn phù hợp: Có thể là câu nói, triết lý, cảm xúc, hình ảnh liên quan đến chủ đề của tác phẩm.
- Đảm bảo liên kết: Điểm bắt đầu phải có liên hệ chặt chẽ với nội dung tác phẩm “Lão Hạc”.
- Tránh lan man: Dù dẫn dắt từ xa nhưng vẫn phải đảm bảo súc tích, không lạc đề.
- Thể hiện cảm xúc chân thành: Viết bằng cảm xúc thật, tránh giả tạo hoặc phóng đại.
- Vẫn cần đảm bảo thông tin cơ bản: Dù sáng tạo nhưng vẫn phải đề cập đến tác giả, tác phẩm và giá trị cơ bản.
Kết luận
Tóm lại, việc viết một mở bài độc đáo không chỉ giúp bài viết về tác phẩm Lão Hạc trở nên lôi cuốn mà còn thể hiện khả năng sáng tạo và hiểu biết sâu sắc của học sinh về tác phẩm. Hy vọng rằng những gợi ý trong bài viết sẽ là nguồn cảm hứng giúp các em lớp 8 tự tin viết mở bài thật ấn tượng, làm nền tảng vững chắc cho phần thân bài và kết bài thêm thuyết phục.
